Đề cập đến vấn đề cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, ĐB Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) đánh giá, đây là một trong những nội dung của tái cơ cấu nền kinh tế gắn với mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Chủ trương này đã đạt được nhiều kết quả quan trọng trong những năm qua.
Tuy nhiên theo ĐBQH, cổ phần hóa còn chậm, chưa hoàn thành kế hoạch cổ phần hóa thoái vốn theo đúng kế hoạch, còn giữ cổ phần chi phối ở nhiều ngành, lĩnh vực nhà nước không cần nắm giữ 100% vốn, hoặc giữ cổ phần chi phối đặc biệt là Tập đoàn kinh tế, Tổng công ty nhà nước.
Qua theo dõi, ông Giang cho biết, số lượng các doanh nghiệp cổ phần hóa chậm dần đều qua các năm, không đạt kế hoạch đề ra. Như năm 2018 cả nước phải cổ phần hóa 64 doanh nghiệp, nhưng trên thực tế chỉ đạt 17% với 12 doanh nghiệp hoàn thành.
Bên cạnh nguyên nhân khách quan, theo ông Giang, nguyên nhân chủ quan phải kể đến là kỷ cương, kỷ luật trong việc thực thi chính sách pháp luật chưa nghiêm; nhiều cấp, nhiều ngành chưa tích cực chủ động triển khai nhiệm vụ; còn tình trạng lợi ích nhóm, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong cơ cấu lại cổ phần hóa doanh nghiệp, thoái vốn, gây bức xúc trong dư luận; kỷ luật chấp hành chỉ đạo của cấp trên, của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chưa được thực hiện nghiêm, việc xác định xử lý trách nhiệm đối với cá nhân để xảy ra sai phạm chưa kịp thời.
Để chứng minh cho những nhận định của mình, ông Gia nêu ra 3 vụ việc liên quan đến cổ phần hóa. Thứ nhất, trong quá trình cổ phần hóa Cảng Quy Nhơn, Thanh tra Chính phủ đã nêu rõ Bộ Giao thông vận tải với vai trò, trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực giao thông vận tải, là cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước, chưa làm đúng chức năng, nhiệm vụ, để xảy ra nhiều sai phạm trong quá trình bán vốn nhà nước tại cảng Quy Nhơn, không đúng với đề án tái cơ cấu giai đoạn 2012 - 2015 đã được Thủ tướng Chính phủ trước đó phê duyệt.
ĐB Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông) Trong chuyển nhượng vốn nhà nước tại Công ty cổ phần cảng Quy Nhơn, Bộ Giao thông vận tải đã ban hành hai văn bản trái phép cho phép Công ty Hợp Thành sở hữu 75,01% cổ phần cảng Quy Nhơn theo phương thức thỏa thuận trực tiếp. Từ những sai phạm trên, Thanh tra Chính phủ đã yêu cầu bộ hủy bỏ hai văn bản kiến nghị và thu hồi 75% cổ phần cảng Quy Nhơn đã bán cho công ty Hợp Thành.
Ví dụ thứ hai được chỉ ra là quá trình cổ phần hóa Công ty rượu, bia, nước giải khát Sài Gòn. Ở đây, trong quá trình xác định giá trị doanh nghiệp, các khoản nợ của doanh nghiệp đối với nhà nước thì ý kiến của các cơ quan nhà nước rất khác nhau. Do đó, sau quá trình cổ phần hóa thoái vốn nhà nước rất khó khăn trong việc thu hồi các khoản nợ đối với ngân sách nhà nước.
Thứ ba là, cổ phần hóa Công ty cổ phần xuất nhập khẩu và xây dựng Việt Nam. Có thể thấy, việc cổ phần hóa đối với công ty rất thành công. Tuy nhiên, sau khi cổ phần hóa, do sự tranh chấp của các nhóm cổ đông và các nhóm cổ đông không có quyền yêu cầu Tòa án thụ lý quyết định giải quyết vụ việc tranh chấp thương mại nhưng đã có yêu cầu và tòa án đã thụ lý ra quyết định giải quyết vụ việc này, đồng thời với đó là ban hành quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời.
Sau đó, cũng chính tòa xác định là các cổ đông không có thẩm quyền yêu cầu và cũng đã hủy quyết định thụ lý và sau đó hủy áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời. Tôi cho rằng như vậy ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Có thể thấy, với cách làm trên đã ảnh hưởng đến lòng tin của nhà đầu tư khi tham gia vào cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, tạo sự cạnh tranh không lành mạnh trong hoạt động kinh doanh thương mại, góp phần làm chậm quá trình cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, thoái vốn nhà nước”, ông Giang cho hay.
Về giải pháp trong thời gian tới, ông đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đẩy nhanh tiến trình cổ phần hóa, thoái hóa vốn nhà nước tại doanh nghiệp theo kế hoạch đã đề ra. Thực hiện công khai, minh bạch, khẩn trương xác định giá trị doanh nghiệp, có lộ trình thời gian cụ thể để cổ phần hóa, thoái vốn. Đồng thời có hình thức xử lý kỷ luật nghiêm minh đối với các tổ chức, cá nhân cố tình trì hoãn, không thực hiện cổ phần hóa cũng như các cơ quan tổ chức, cá nhân lợi dụng chức vụ, quyền hạn can thiệp trái pháp luật vào quá trình cổ phần hóa, thoái vốn tại doanh nghiệp.
Cùng mối quan tâm, ĐB Lê Minh Chuẩn (Quảng Ninh) phản ánh tình trạng cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước hiện nay gặp rất nhiều vướng mắc. Theo đại biểu đang là Chủ tịch Tập đoàn Than khoáng sản Việt Nam, việc triển khai cổ phần hóa với doanh nghiệp lớn, khi xác định giá trị doanh nghiệp, đất đai nằm ở rất nhiều các địa phương. Bên cạnh đó, chủ trương này cũng gặp nhiều vướng mắc trong trình tự phê duyệt phương án sử dụng đất trong cổ phần hóa với 3 nghị định, gây rất mất nhiều thời gian…
