Hồi đầu vụ thu hoạch muối, khi đến ruộng muối ở xã Long Điền (huyện Đông Hải, Bạc Liêu), phóng viên gặp ông Thái Văn Phiên đang vác từng cần xé muối trĩu nặng đổ xuống tu muối: “Một giạ muối vác không muốn nổi nhưng không mua được dĩa cơm sườn”- ông Phiên nói.
Bí đầu ra
Muối không có đầu ra nên ông Nguyễn Văn Ba (xã Điền Hải) đã phá bỏ ruộng muối, cải tạo đất và bơm nước mặn vào nuôi tôm. Đã mấy mùa qua nhưng quanh bờ vuông tôm, những tu muối vẫn còn đang xếp hàng dài. “Chờ giá, nhưng năm sau giá chỉ bằng một nửa năm trước, thấy tiếc, giữ lại. Từ đây, chở ra sông lớn để bán cũng đã mất một nửa giá rồi”- ông Ba lý giải với giọng trầm buồn.
HTX Doanh Điền có trên 70 xã viên, hầu hết là người nghèo, không đất sản xuất. HTX này thuê 70 ha đất công của xã Điền Hải để sản xuất muối nhưng sản phẩm không có đầu ra khiến các xã viên rơi vào cảnh khốn khó. Nhiều người trong số đó phải bỏ làng quê đến các nơi khác kiếm sống.
Ông Nguyễn Văn Minh, Trưởng ấp Doanh Điền, cũng là Chủ tịch HĐQT HTX Doanh Điền tính toán: “Với giá muối hiện nay, tính tiền thuê đất, chi phí bơm nước, trả công là không có lời. Đã vậy, năm nay muối rớt giá lại không bán được nên nhiều người bỏ đi làm thuê ở miền Đông Nam bộ”.
Ông Nguyễn Văn Thống-Giám đốc HTX muối Trường Sơn, xã Vĩnh Thịnh (Hòa Bình) cho biết, HTX của ông có 14 xã viên với diện tích muối 100 ha, trong đó có 30 ha muối trắng (bằng phương pháp trải bạt sân) nhưng vẫn lỗ nặng. “Đầu tư 60 triệu đồng trải bạt 1.000m2, nhiên liệu bơm nước mặn, thuê nhân công,... hết khoảng 5.000đồng/giạ (tương đương 30kg). Với giá bán hiện nay thì lỗ vốn”- ông Thống nói.
Ông Võ Văn Kiệt (ấp Bờ Cảng, xã Điền Hải) được người dân địa phương gọi là “Vua muối”. Ngoài việc làm chủ 20 ha đất sản xuất muối, ông còn buôn bán muối và thường trữ muối với số lượng lớn. Mặc dù vậy, “Vua muối” đang cảm thấy đuối sức. “Ba năm gần đây, tôi mua muối trữ nhưng bán không được, phải ôm nên lỗ nặng, giờ đành buông tay”- ông Kiệt nói, đồng thời cho biết: “Năm nào cũng vậy, tôi liên hệ với các khách hàng lớn trước đây nhưng họ đều lắc đầu”. Ông Kiệt cũng bày tỏ ý định thu hẹp diện tích muối gia đình, trả đất thuê và chuyển sang kinh doanh lĩnh vực khác.
Nghịch lý
Chính phủ đã có chương trình mua tạm trữ nhằm “giải cứu” muối dồn ứ cho diêm dân. Tổng Cty Lương thực Miền Bắc (Vinafood 1) đặt điểm thu mua tại xã Long Thạnh (huyện Vĩnh Lợi) và tiến hành thu mua theo chương trình tạm trữ với giá 850 đồng/kg đối với muối trắng và 700 đồng/kg đối với muối trắng ngà.
Theo ông Phạm Xuân Quang- Chủ nhiệm HTX Muối Long Hà, nếu xã viên tự lo phương tiện vận chuyển muối đến điểm thu mua, chi phí vận chuyển khoảng 300-400 đồng/kg, bà con chỉ thu được khoảng 300 đồng/kg, bằng giá bán tại ruộng muối. Tính ra, bà con diêm dân chẳng hưởng được gì từ giá muối tạm trữ của Chính phủ.
Ông Mai Văn Điềm, xã viên HTX Muối Long Hà (xã Điền Hải) cho biết gia đình ông làm 6 ha muối, tiền thuê 3 nhân công với giá 20 triệu đồng/người/năm. “Với giá muối trên, tôi bán hết cũng chỉ đủ trả tiền nhân công bởi vì công vận chuyển còn hơn chênh lệch giá muối mua tạm trữ”-ông Điềm tính toán.
Ông Trần Văn Phú - Phó Chủ tịch UBND xã Điền Hải cho biết, toàn xã hiện tồn khoảng 20.000 tấn muối và đến thời điểm này, chưa có người dân nào bán được muối theo chương trình thu mua tạm trữ của Chính phủ. “Đây là chương trình cần thiết nhưng chỉ thiết thực khi thu mua tại ruộng”- ông Phú nói.
Theo thống kê của Sở NN&PTNT Bạc Liêu, tổng diện tích sản xuất muối năm 2015-2016 trên địa bàn tỉnh này là 2.385 ha, hầu hết là muối đen và muối ngà. Do phải đầu tư trải bạt sân kết tinh với chi phí cao nên muối trắng chiếm tỷ lệ rất thấp.
Trong khi đó, doanh nghiệp thu mua theo chương trình tạm trữ chỉ ưu tiên mua muối trắng, vì vậy lượng lớn muối ngà và muối đen vẫn còn nguyên. Riêng Cty CP Muối Bạc Liêu hiện mới chỉ thu mua trên 1.300 tấn muối, một số lượng khá khiêm tốn so với lượng muối tồn đọng trong dân.
Với 56 km bờ biển, toàn tỉnh Bạc Liêu có trên 2.600 ha muối, chủ yếu tác các huyện Đông Hải, Hòa Bình và thành phố Bạc Liêu. Kết thúc vụ muối 2015- 2016, Bạc Liêu còn tồn đọng hơn 136.000 tấn.
(Nguồn: Sở NN&PTNT Bạc Liêu)
