Tuyến biển tây bắt đầu từ Cà Mau đến Kiên Giang, dài khoảng 260 km, được xây dựng sau bão số 5 (năm 1997), làm cho dân bán đảo Cà Mau ấm lưng trong mùa mưa bão. Thế nhưng, đoạn đi qua huyện U Minh, Trần Văn Thời, Phú Tân (Cà Mau) và huyện Hòn Đất (Kiên Giang) bị xói lở, nhiều đoạn nghiêm trọng.
Đoạn đê ở rạch Tiểu Dừa (U Minh, Cà Mau) bị sạt lở gần 200 m. Cứ có cửa biển là sạt lở lớn, như cửa Hương Mai (U Minh), cửa Đá Bạc, Sông Đốc (Trần Văn Thời), cửa Cái Cám (Phú Tân) sạt lở mỗi nơi trên dưới 150 m, ăn sâu vào chân đê.
Ông Nguyễn Long Hoai, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Cà Mau, cho biết: “Các điểm sạt lở đang rộng thêm, sạt lở nhanh vào mùa gió mùa tây - nam. Chúng tôi đã khảo sát, gia cố nhưng chưa ngăn được tốc độ sạt lở do sóng biển”.
Thời điểm này, gió mùa tây - nam thổi vào đất liền, sạt lở nghiêm trọng. Một vài điểm sạt lở đã được gia cố bằng rọ đá nhưng không chống được mà càng ngày sạt lở rộng thêm. 19 điểm sạt lở đê biển Tây có tổng chiều dài hơn 2.500 m.
Ở tỉnh Sóc Trăng, đê biển dài 72 km, ông Nguyễn Văn Khởi, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp - Phát triển Nông thôn Sóc Trăng, cho biết, các huyện ven biển Vĩnh Châu, Cù Lao Dung, nước biển đã nuốt chửng nhiều đoạn.
Ở tỉnh Bạc Liêu, đê biển dài 56 km, theo ông Lương Ngọc Lân, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp - Phát triển Nông thôn, đê chỉ chịu được bão cấp 9, còn bão cấp 10 - 12 thì vỡ đê là không thể tránh. Đặc biệt, tuyến đê Biển Đông có hơn 150 km trên đất Cà Mau, đến nay chưa đắp, nên tỉnh Cà Mau đang bị hở sườn phía Đông.
Lưa thưa rừng phòng hộ
Đê ở cực nam bị nước biển đập vào, xói lở mạnh, không giữ được rừng phòng hộ. Dải rừng phòng hộ đê Biển Tây trên địa bàn tỉnh Cà Mau dài 93 km thuộc các huyện U Minh, Trần Văn Thời, Phú Tân, đang có trên 3.000 hộ dân với hơn 10.000 người sinh sống. Chưa đến một nửa trong số đó có hộ khẩu thường trú, còn lại là tạm trú, di dân tự do.
Ông Tô Quốc Nam, Phó Giám đốc Sở NN & PTNT Cà Mau, cho hay: “Số hộ dân cư trú trong và ngoài đê thuộc khu vực rừng phòng hộ có hơn 2.100 hộ không đất sản xuất, đang gây áp lực lên tài nguyên rừng”. Rừng phòng hộ Biển Tây thuộc địa phận huyện U Minh có hơn 300 hộ dân sinh sống, đa số nghèo.
Ông Lê Thanh Triều, Phó Chủ tịch UBND huyện U Minh, nhận định: “Dân nghèo thì khó quản lý, bảo vệ, phát triển rừng. Đó là chưa kể việc chính họ trực tiếp chặt phá rừng phòng hộ vì mưu sinh”.
Ông Nguyễn Xuân Nghi, cán bộ hạt kiểm lâm rừng phòng hộ Biển Tây, cho biết: “Dân có hợp đồng nhận khoán đất rừng, được phép cải tạo một phần ba diện tích để nuôi tôm, còn hai phần ba diện tích rừng phải bảo vệ rừng. Thực tế, người nhận khoán đất rừng đã đảo lộn tỷ lệ trên”.
Chi cục kiểm lâm Cà Mau thống kê sơ bộ, khoảng một phần năm hộ dân nhận khoán đất rừng tự bỏ đi nơi khác vì làm ăn thất bại. Nhưng số hộ dân sinh sống trong rừng phòng hộ nhiều hơn vì dòng người di dân tự do. Họ đến với rừng theo mùa vụ khai thác ven biển, cất nhà, cất chòi tạm để vào rừng chặt cây làm củi, hầm than. Nhiều năm qua, chính quyền địa phương trục xuất họ trở về quê cũ như bắt cóc bỏ đĩa.
Phá rừng phòng hộ
Giữa năm 2008, cán bộ huyện Đầm Dơi (Cà Mau) phá hơn 26 ha rừng phòng hộ xung yếu để nuôi tôm. Họ là cán bộ chính quyền, kiểm lâm, quản lý rừng, bảo vệ đất rừng. Những người có quyền lập tờ trình, thẩm định, quyết định dự án xẻ rừng phòng hộ xung yếu để nuôi tôm.
Những năm trước đây, lâm ngư trường Sào Lưới (nay là ban quản lý rừng phòng hộ Sào Lưới) ở huyện Phú Tân (Cà Mau) cho đào kinh mương, đắp đê, khoán đất rừng cho dân nuôi tôm. Thế là hơn 23 ha rừng chết.
Các tỉnh Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu, khi qui hoạch lại diện tích rừng đều có xu hướng bóp rừng phòng hộ ven biển. Bởi lẽ, rừng phòng hộ được qui hoạch thành rừng sản xuất thì dân nhận khoán đất rừng mạnh tay tác động hơn, mở rộng diện tích sản xuất tôm.
Rừng phòng hộ ở các tỉnh, dày nhất chỉ khoảng 1.000 m, mỏng nhất là trơ trơ đê biển trước sóng gió. Hầu hết các cửa sông ăn thông ra biển đều bị sạt lở nghiêm trọng, chưa có dấu hiệu dừng lại.
| * Khi có chương trình củng cố, nâng cấp hệ thống đê biển từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang, cán bộ các địa phương lại nhấn mạnh đến việc trồng rừng phòng hộ. Ông Tô Quốc Nam, Phó Giám đốc Sở NN & PTNT Cà Mau: “Có vốn đầu tư, trước mắt, chúng tôi đề xuất khôi phục rừng phòng hộ, trồng cây gây rừng lấn biển để bảo vệ tuyến đê đã xây dựng cũng như sắp xây dựng”. Ông Tô Quốc Nam, Phó Giám đốc Sở NN & PTNT Cà Mau: “Việc trồng cây gây rừng là giải pháp lâu dài bảo vệ đê biển, bảo vệ dân cư và sản xuất”. * Thủ tướng Chính phủ vừa có quyết định phê duyệt chương trình củng cố, nâng cấp hệ thống đê biển từ Quảng Ngãi đến Kiên Giang, tổng vốn 19.481 tỷ đồng, thực hiện từ năm 2009 đến 2020. |
