 |
| Cơn bão đã qua nhưng nỗi đau vẫn còn đó. Ảnh: Tuổi Trẻ |
Ông đánh giá thế nào về thông tin dự báo cơn bão số 1 của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn trung ương?
Dự báo đó chưa đáp ứng được yêu cầu hiện nay mặc dù họ đã làm đúng qui chế. Tại sao khi trong tay đã có thông tin của các đài khí tượng quốc tế dự báo bão sẽ đi lên phía bắc mà chúng ta vẫn cứ dự báo bão đi về phía tây tây bắc?
Đó là do người cầm trịch, người quyết định cuối cùng để ra bản tin. Việc thảo luận để ra bản tin phát tới người dân giống như đưa ra một chiến thuật, phải biết ưu tiên đề phòng cái gì.
Cách chỉ đạo xưa nay trong dự báo bão là ưu tiên phòng chống các hoạt động ven biển và trên đất liền.
Thưa ông, thật ra đường đi của bão số 1 có khó dự báo không?
Bão số 1 là cơn bão mạnh. Kinh nghiệm của tôi cho thấy những cơn bão đi ầm ầm rất sợ, cứ tưởng rằng chúng ta không nhanh phòng chống thì chỉ ngày mai nó sẽ vào bờ, nhưng như thế thì thường nó đều chững lại. Một khi chững lại thì bao giờ nó cũng đổi hướng. Một người dày dạn kinh nghiệm mà thấy bão xông vào như thế thì đừng sợ.
Thường bão lao vào từ Philippines rất nhanh, nhưng đến quần đảo Hoàng Sa sẽ chững lại. Lúc đó mình phải xác định xem nó sẽ chuyển hướng thế nào, đi lên phía bắc, tây tây bắc hay tây tây nam. Lúc này phải phân tích hoàn lưu cho kỹ.
Ở cơn bão số 1, hoàn lưu có sự thay đổi, tức là có sự bộc phát của gió mùa tây nam. Đấy là sự thay đổi lớn đẩy cơn bão lên phía bắc.
Vấn đề là anh có biết điều đó hay không. Nhưng lưu ý rằng hằng năm gió mùa tây nam thường lên vào khoảng giữa tháng năm. Nếu có đủ thông tin, có thể khẳng định bão sẽ chuyển hướng lên phía bắc rất nhiều.
Nếu nhìn vào bản đồ dự báo đường đi của bão trong 48 giờ (dự báo thử nghiệm) được đưa trên website của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn trung ương, có thể thấy dự báo lúc 3g30 cho biết đến ngày 17-5 bão vẫn tiếp tục di chuyển theo hướng tây tây bắc, đổ bộ vào đảo Hải Nam (Trung Quốc). Nhưng đến 9g30 có sự đổi hướng đột ngột. Liệu đây có phải là một dự báo sai không?
Dự báo lúc 3g30 là sai. Khi làm dự báo lúc 9g30, họ đã khẳng định dự báo lúc 3g30 không đúng nên đã cho bão đổi hướng. Sự đột ngột chuyển hướng của cơn bão trong bản đồ dự báo lúc 9g30 chứng tỏ trước đó người ta đã lưỡng lự.
Đây là bản đồ có sự can thiệp của con người chứ nếu là mô hình hoàn toàn kỹ thuật thì đường đi của bão không thể chuyển hướng đột ngột như vậy được.
Như vậy, có sai lầm ở người quyết định ra bản tin?
Cũng có thể họ biết bão đi lên phía bắc, nhưng họ lại không muốn phát tin đó vì đề phòng khả năng bão ảnh hưởng đến đất liền. Và quyết định đó rõ ràng đã gây ra thiệt hại.
Dư luận thắc mắc tại sao chúng ta không tham khảo thông tin của các đài khí tượng quốc tế khi họ dự báo bão đi lên phía bắc từ những ngày 12, 13 -5?
 |
| PGS.TS Phạm Vũ Anh |
Có thể chúng ta thấy Hong Kong dự báo bão hướng lên phía bắc, nhưng thực tế đến ngày 14 - 5 bão vẫn đi ngang sang phía tây nên họ nghi ngờ dự báo đó chăng?
Nhưng đến 9g30 ngày 15 - 5, chúng ta dự báo hướng đi của bão lên phía bắc là lúc có dấu hiệu để khẳng định, ví dụ như đã thấy rõ gió mùa tây nam.
Tôi nghĩ việc dự báo chậm này có thể do trước đó họ ít có số liệu về gió mùa tây nam, chỉ đến khi TP.HCM, Đà Nẵng có gió tây nam rồi mới biết gió mùa tây nam sẽ lên và lúc đó dự báo thì đã muộn.
Nếu anh có được bằng chứng về việc bão sẽ đi lên phía bắc thì dự báo sớm càng tốt. Qui chế chỉ cho phép dự báo 24 giờ, nhưng hoàn toàn có thể nói trong bản tin rằng trong những giờ tới bão có thể chuyển hướng.
Phải chăng vì cứ tin rằng bão sẽ di chuyển theo hướng tây tây bắc nên chúng ta không kịp thời đưa ra bản tin bão đổi hướng lên phía bắc?
Trong dự báo bão có nhiều yếu tố đưa vào tính toán, trong đó có đường đi của bão trong 12 giờ, 36 giờ, 48 giờ đã qua. Có thể vì đường đi thực của bão về phía tây tây bắc quá lớn nên yếu tố bão đi về phía tây tây bắc có trọng lượng lớn hơn hướng khác nên họ đã dự báo như vậy!
Mặt khác, việc bão di chuyển về hướng tây sẽ nguy hiểm đối với bờ biển VN nên về mặt tư tưởng chỉ đạo họ phải đề phòng phía đất liền. Trong khi đó, rõ ràng đường đi thực tế của bão vẫn về phía tây, nhưng đài Hong Kong vẫn dự báo là bão sẽ đi lên phía bắc. Phải nói rằng trong trường hợp này mô hình dự báo của Hong Kong rất tốt.
Có ý kiến cho rằng ở thời điểm ngày 14 - 5, nếu chúng ta dự báo xa hơn thì ngư dân sẽ có những quyết định khác đi?
Nếu mình nói mạnh về hướng bắc mà thực tế bão lại không đi về hướng bắc thì ngư dân vùng ven biển VN sẽ rất nguy hiểm. Nếu biết chắc có ngư dân ở phía đông bắc cơn bão thì phải cân nhắc khi phát tin. Nhưng thông thường trong nhiều năm qua, chúng ta chỉ nghĩ ngư dân đánh bắt ven bờ nên không chú ý đề phòng cho ngư dân ngoài xa.
Đó là vấn đề chúng ta phải rút kinh nghiệm. Người đưa ra bản tin phải biết tình hình lúc đó là thế nào. Tâm lý thông thường là nếu bão đi hướng bắc thì trong lòng rất mừng.
Nếu dự báo sớm bão đi lên phía bắc mà cơn bão chậm chuyển hướng, đi thêm 60km về hướng tây rồi mới chuyển hướng cũng sẽ gây thiệt hại nhiều cho vùng ven bờ. Vì thế cần nhìn nhận một cách đầy đủ.
Xin cảm ơn ông!
| Không thể nói chung chung là “các tàu thuyền không được ra khơi” Theo ông, bài học nào được rút ra từ thảm họa vừa qua? Sau thảm họa này, ngành dự báo khí tượng thủy văn phải rút kinh nghiệm xem qui chế có gì bất cập không, phải nâng cao chất lượng dự báo, đầu tư kỹ thuật, cải tiến công nghệ dự báo. Phải thay đổi qui chế cho phù hợp với tình hình thực tế, không chỉ là qui chế dự báo bão mà phải quan tâm đến việc phòng chống bão. Để làm được điều đó phải tổ chức cung cấp thông tin cho người dân, nắm bắt cụ thể các đối tượng bị ảnh hưởng của bão để biết mức độ nguy hiểm đối với từng đối tượng mới có thể hướng dẫn họ di chuyển tránh bão thích hợp. Không thể nói chung chung như hiện nay khi có bão là “các tàu thuyền không được ra khơi”. Nên chăng cũng cần đặt ra nhiệm vụ cho ngành dự báo khí tượng thủy văn là phải kéo dài thời hạn dự báo bão, xây dựng các mô hình dự báo 48 giờ. Nếu không đặt ra nhiệm vụ đó, dù thay đổi qui chế cũng không giải quyết được vấn đề. Ngoài ra, việc tham khảo bản tin dự báo của các đài khí tượng nước ngoài cũng rất quan trọng. Các nước dự báo thế này mà mình chưa tin người ta thì tại sao? Họ có mô hình mạnh thì mình phải giao lưu để vận dụng. Điều đó tốt hơn là mình cứ ngồi nhà phán đoán. |
Theo Khiết Hưng
Tuổi Trẻ
