Trong 3 năm qua, cả nước huy động được 11.000 tỷ đồng để xây dựng hệ thống GTNT. Số xã không có đường ô tô đến trung tâm xã giảm đáng kể từ 415 xã xuống còn 177 xã vào cuối năm 2004.
Nhưng theo báo cáo mới nhất tại Hội thảo đánh giá GTNT 2 (vốn Ngân hàng thế giới - WB), dự án nâng cấp tỉnh lộ (vốn Ngân hàng Phát triển Châu Á - ADB) rút kinh nghiệm chuẩn bị cho dự án GTNT 3 vừa được tổ chức tại Thừa Thiên - Huế, số xã không có đường ô tô đến trung tâm lại tăng vọt lên 375 xã.
Lý do chính khiến tình trạng "mất đường" diễn ra phổ biến là bởi suất đầu tư cho đường giao thông nông thôn (GTNT) quá thấp. Lượng vốn cấp theo kế hoạch nhỏ hơn nhu cầu khối lượng xây dựng khiến các chủ đầu tư và chính quyền các địa phương không còn cách nào khác là phải đầu tư dàn trải.
Nguyên nhân khách quan là do chia tách tỉnh nên sẽ có một số xã khó khăn chưa có đường ô tô đến trung tâm, nhưng còn một nguyên nhân khác khiến hệ thống GTNT cứ "dài ra rồi ngắn lại" là chất lượng đường quá tồi.
Trong tổng số 172.437 km đường GTNT trên phạm vi cả nước chỉ có 0,56% mặt đường bê tông nhựa, 7,2% là đường được trải nhựa hay bê tông xi măng, 42,9% là đường đất, vì thế chỉ khai thác sau một mùa mưa lũ là... "mất đường".
Tại 270 công trình đường GTNT (kết cấu cấp phối) được khảo sát tại các địa phương có lượng mưa vừa và nhiều, lượng vật liệu bị trôi đã vượt quá mức cho phép 200 mm/năm (tính theo chiều dày mặt đường), vậy các công trình GTNT thiếu tính bền vững.
Hệ thống đường xuống cấp nhanh chóng cũng là do thiếu vốn duy tu bảo dưỡng hệ thống đường. Mặt đường sẽ xuống cấp rất nhanh nếu sau 2 năm không duy tu bảo dưỡng và trải cấp phổi và sau 5 năm thì kết cấu cấp phối của con đường sẽ là... con số không.
Nếu không sử dụng 1 tỷ đồng để duy tu bảo dưỡng đường đúng lúc thì sau 4 năm sẽ phải chi ra từ 4 - 5 tỷ đồng. Bên cạnh đó, nếu không quy định mới về suất đầu tư và chiến lược phát triển bền vững hệ thống GTNT thì số xã thực tế không có đường ô tô đến trung tâm ngày càng nhiều.