 |
| ''Lịch cực đại Non nước Việt lúc trước giá 220.000 đồng, nay ai trả 100.000 đồng cũng bán. |
Chúng tôi có cuộc trao đổi với ông Phạm Quý Thế - Trưởng phòng Văn hóa phẩm -Tổng Công ty sách Việt Nam quanh chuyện ''vỡ kế hoạch'' lần đầu tiên trong lịch sử ngành này:
Thưa ông, tại sao năm nay đột nhiên có chuyện ''khủng hoảng thừa'' lịch block như vậy,?
Thực ra, đã thành nề nếp, từ khoảng tháng 3 - 4/2005, chúng tôi đã nghiên cứu kỹ lưỡng và tổng hợp xong yêu cầu đặt hàng lịch 2006 toàn quốc. Ban Điều hành xuất bản lịch đã họp với 48 NXB, cùng ký cam kết nhất trí về kế hoạch xuất bản lịch block 2006 theo đúng hướng dẫn của Bộ Văn hóa - Thông tin.
Theo đó, tổng số lịch block 2006 là 13,5 triệu bản. Ngoài 48 NXB đã ký cam kết, không thêm một tổ chức, cá nhân nào được phép xuất bản, in ấn, nhân bản lịch block 2006.
Bỗng đùng một cái, cuối tháng 7/2005, NXB ĐH Quốc gia TP.HCM tách ra xuất bản riêng mà không hề trao đổi, thỏa thuận gì lại với các NXB kia, bất chấp cam kết đã ký từ đầu năm cho mùa lịch này.
Đáng ra, số lượng NXB ĐH Quốc gia TP.HCM được phép in chỉ là 200.000 như trong cam kết nhưng NXB nàyđã tự ý in khoảng 2 triệu bản, tức là gấp 10 lần. Lúc này, việc in ấn, phát hành 13.5 triệu bản lịch đã gần xong, cộng thêm 2 triệu bản "vượt rào" thì thành ế thừa là tất yếu!
Tức là chuyện ''khủng hoảng thừa'' lịch block đã được dự báo từ khoảng tháng 8, 9 năm ngoái. Vậy đã có những động thái gì để đối phó với việc này?
Ngay từ ngày 25/8/2005, trong Hội nghị giao ban xuất bản họp tại Đà Nẵng, Thứ trưởng Bộ VH-TT Đỗ Quý Doãn đã chỉ rõ sự vô lý trong việc NXB ĐH Quốc gia TPHCM thay đổi phương thức xuất bản lịch vào thời điểm quá muộn. Dù NXB ĐH Quốc gia TPHCM vẫn quyết định rút khỏi nhóm liên kết xuất bản lịch block 2006 để xuất bản riêng thì vẫn chỉ được in 200.000 bản.
Nhưng sau đó, NXB ĐH Quốc gia TP.HCM vẫn báo cáo với Cục Xuất bản là đã cho in 2 triệu block lịch 2006. Thanh tra Bộ VH-TT chỉ kịp ra quyết định tạm đình chỉ việc xuất bản 300.000 lịch block trung thường và trung màu tại Xí nghiệp in số 2 TP.HCM. Trừ đi 200.000 bản được phép, vẫn còn lại 1,5 triệu block lịch là thuộc dạng ''in sai, vượt rào, không phép, làm liều'' cần xử lý.
Bộ VH-TT đưa ra hướng giải quyết: Toàn bộ số lịch "in bừa" này chỉ được phát hành sau khi 48 nhà xuất bản bàn bạc, thỏa thuận, thống nhất phương thức phát hành phù hợp.
Tuy nhiên, qua nhiều nguồn tin cũng như phản ánh trên báo chí, chưa đến ngày được phép phát hành (1/11), lịch của NXB ĐH Quốc gia TP.HCM đã xuất hiện tại nhiều tỉnh: Vĩnh Long, Trà Vinh... Rất có thể khi các nhà xuất bản còn đang loay hoay thì tư nhân đã ''đục nước béo cò'', bảo thị trường lịch block năm nay không lũng loạn, rối ren sao được?!
Vậy hiện nay Tổng công ty sách VN giải quyết số lịch ế thế nào?
Thật ra, để đến giờ phút này, tại kho công ty chỉ còn tồn khoảng 245.000 lịch với tổng trị giá xấp xỉ 5 tỉ đồng. Tuy nhiên, số tồn ế tại hàng nghìn cửa hàng, đại lý hiện nay thì chưa thể thống kê được!
Thật ra, nếu muốn bán hết sạch trơn không khó! Chúng tôi sẽ phá giá, lỗ một tí. Nhưng là Tổng công ty Nhà nước duy nhất chịu trách nhiệm phát hành, chúng tôi cần giữ chữ tín với hàng nghìn đại lý đã ký kết hợp đồng.
Chúng tôi chỉ còn cách ''cạnh tranh lành mạnh'', kêu gọi tất cả các công ty phát hành sách trong nước mở rộng mạng lưới phục vụ, phát triển đại lý trong và ngoài ngành, làm tốt 3 khâu xuất bản - in - phát hành, ngăn chặn việc in lậu lịch block 2006, đảm bảo phục vụ đủ số lượng và cơ cấu lịch tại cơ sở, đặc biệt là các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa...
Tuy nhiên, khi cung vượt quá cầu, các đại lý lớn tất nhiên sẽ nghe ngóng và mua vào dè dặt. Thậm chí cuối vụ, nhiều đại lý không mua nữa. Có thể hình dung, ở tổng đại lý, lịch vẫn tồn nhiều, trong khi thị trường thực tế phục vụ nhân dân nơi này nơi khác vẫn không đủ lịch.
Sau thời điểm 31/12/2005, chúng tôi đã phải bán một số lượng lớn lịch block dưới giá thành, nhưng nhân dân nhiều nơi vẫn phải chịu giá cao, không rẻ hơn giá bìa...
Lúng túng nhất là các đại lý ở thị trường TPHCM và miền Tây Nam Bộ - nơi chịu ảnh hưởng nặng nề của ''cơn bão lịch block ĐH Quốc gia TPHCM'', nhưng chúng tôi đã phải bình tĩnh, linh hoạt trong giá cả, cải tiến trong cách giao hàng, bán hàng. Điều đáng mừng là về cơ bản, không nơi nào thiếu lịch trầm trọng, lịch vẫn được đưa về vùng sâu, vùng xa, không ai bị mua lịch quá đắt...
Liệu có thể đem làm từ thiện cho rất nhiều hộ gia đình nghèo khắp nơi chắc chắn chưa thể có những tấm lịch đẹp, đắt tiền như vậy trong nhà?
Chúng tôi vẫn đang cố gắng bán, giá nào cũng bán, bán được quyển nào hay quyển ấy... Chúng tôi đùa nhau, bây giờ xé mất hơn 2 tháng lịch rồi thì phải bớt tiền cho người mua ít nhất cũng 1/4. Nếu không bán được thành phẩm nữa thì chúng tôi chỉ còn nước bán giấy vụn thôi. Bây giờ chúng tôi đem đi cho cũng khó, cơ quan thuế sẽ vào hỏi chúng tôi tại sao lại cho, ai cho phép mà cho?
Sau tất cả những chuyện đã qua, cùng với hậu quả phải giải quyết, Tông công ty sách Việt Nam có kiến nghị gì?
Cần nhìn nhận, việc xảy ra vừa qua có nguyên nhân không phải do thị trường, mà là trong vấn đề quản lý Nhà nước mặt hàng nhạy cảm này. 5 tỉ đồng thừa ế ngày hôm nay, dù của doanh nghiệp nào, vay ngân hàng nào đi nữa, cũng là tài sản quốc gia, là một sự lãng phí lớn. Chúng tôi chấp nhận cạnh tranh nhưng phải có định hướng, có điều kiện, phải bình đẳng.
Nên chăng, cần có hạn ngạch cho xuất bản lịch hàng năm - nếu mạnh ai nấy làm, thị trường nhũng nhiều là điều tất yếu. Vì sản xuất và kinh doanh lịch có tính rủi ro rất cao, tuy cũng là văn hóa phẩm nhưng lại không phải như sách hoặc các mặt hàng văn phòng phẩm khác mà chưa bán lúc này thì bán lúc khác.
Hội xuất bản cũng nên quan tâm và phát huy vai trò của mình trong quản lý việc này, tránh rủi ro không đáng có để khuyến khích các đơn vị tham gia, yên tâm cải tiến mẫu mã, chất lượng lịch nước nhà.
Xin cảm ơn ông!
Theo Hoàng Huy
Vietnamnet
