Trích từ sổ tay
Tổng số cán bộ nhân viên của Đoàn Địa chất 305 gồm 438 người. Có 235 cháu nhỏ, 83 chị trong đó 7 chị chưa có gia đình và 235 đoàn viên thanh niên
Thành lập 1 tiểu đoàn tự vệ biên chế thành 4 đại đội và 3 trung đội độc lập
Khu Đoàn bộ có hệ thống hầm chữ A cách biên giới chỉ 30 mét
Ngày 14, 15, 16 có hiện tượng khiêu khích, buổi tối chúng tập kích nhỏ lẻ.
Mờ sáng 17/2, sau 30 phút pháo 105 và 130 ly các cánh quân cỡ ba trung đoàn chia làm 3 mũi tiến vào, 1 mũi tập hậu sườn phía sau. Chỉ trong chốc lát Đoàn Địa chất 305 rơi vào thế bị vây hãm toàn bộ.
Quân địch chia nhiều mũi, nhưng một mũi gặp chốt kỹ thuật đánh trả quyết liệt.
Một mũi bị đại đội cơ quan khống chế.
Một mũi bị tự vệ trạm xá ghìm chân. Một cánh bị tự vệ cơ khí đánh bật, một cánh khác bị tự vệ đội xe chỉ có 3 người nhưng kiên cường chống trả. Một cánh rất đông bị trung đội đời sống kiềm tỏa.
Đột ngột im ắng một lúc, rồi bất ngờ vang lên mồn một tiếng loa pin. Tất cả sững sờ khi nghe rõ tiếng tên Xuyến, kế toán trưởng HTX Vĩ Kim vanh vách gọi tên từng tiểu đội trưởng, trung đội trưởng và nhiều tự vệ khác ra hàng sẽ được hưởng lượng khoan hồng. Chó má thật. Tên Xuyến này vốn rất quen thuộc với anh em Đoàn 305. Đã từng ngồi, ăn uống liên hoan họp hành mỗi khi có công việc phối hợp với nhau giữa Đoàn địa chất và bà con địa phương.
-Này anh Khung lái xe con, anh Lục lái xe téc, vợ con các anh đang chờ. Bỏ súng ra hàng đi!
Không ai ra hàng. Chỉ có tiếng súng K63, K44 và lựu đạn chọi lại.
Nhưng lần lượt các chuyên trách công đoàn Đoàn Thanh niên hy sinh. Sau này mấy cụ già và gần 10 cô giáo ở Bát Xát bị bắt nói lại địch chết nhiều lắm, khoảng 300 tên. Chúng đánh đập tàn nhẫn và hỏi đi hỏi lại mấy câu: có bộ đội chủ lực không, có người mũi lõ không (ý chỉ có chuyên gia Liên Xô không), có hầm bí mật không? Sau trận đánh, địch trả thù dữ dội. Chúng dùng mìn phá nát nhà cửa công sự. Gốc đa cổ thụ chỗ Đoàn bộ Đoàn Địa chất 305 chúng cũng tưới xăng đốt lửa. Khói từ thân cây nghi ngút hơn nửa tháng trời.
Lão Quang, chủ tịch xã Pìn Ngan Chải làm nội gián đi lùng không thiếu một hang hốc công sự hầm hào nào. Thế nên Đội tìm kiếm số 3 ở Phìn Ngan Chải thiệt hại khá lớn người và của.
Ghi vội chuyện của chốt cơ quan do Nguyễn Thiện Đảng chỉ huy. Anh Đảng về Đoàn 305 năm 1960. Tháng 2/1964 đi bộ đội. Chiến đấu ở chiến trường B vào đến Tây Nam Sài Gòn. Từng đạt Danh hiệu Dũng sĩ diệt Mỹ cấp ưu tú. Hai lần danh hiệu dũng sĩ quyết thắng. Thương binh.
Có 2 con nhỏ. Vợ làm ở Ty Công an Hải Dương. Năm 1976 về lại Đoàn 305. Sức yếu vẫn đề nghị với đồng chí Phú, Bí thư Đảng ủy xung phong lên chốt. Anh em gọi là Triệu Tử Long tả xung hữu đột. Một mình vận động hết chốt này chốt khác diệt 8 tên địch. Tay xách súng, cõng anh Định thương binh về tuyến sau.
Chốt Lũng Pô bị địch vây bọc. Tự vệ Đặng Kim Lệnh vượt thoát ra một hướng nhử hỏa lực địch về phía mình tạo điều kiện để anh em rút. Lệnh anh dũng hy sinh cùng với 8 người khác.
Thương nhất chị em trong cuộc chiến. Tất cả phụ nữ hơn 80 người đều tham gia. Chị Phạm Thị Hợp, y tá, dân tộc Nùng có 5 con nhỏ. Ngày 16/2 thấy hiện tượng lạ, chị đã luộc kỹ trước 3 bộ xirom và kim tiêm. Trạm xá bốc cháy. Đeo túi thuốc dìu anh Phúc bị thương và cứu chữa nhiều thương binh khác. Thuốc men dụng cụ thiếu. Chị sáng tạo hút rượu vào xi lanh phun vào vết thương nhiễm trùng; trụ tại Lò hầm chăm thương binh và các cháu nhỏ. Khi thu dọn chiến trường cũng một tay chị tắm rửa khâm liệm hơn 10 liệt sĩ, không ngại, không sợ.
Một chiến công hy hữu của tự vệ Đoàn Địa chất 305 là đã dũng cảm bí mật giấu dân, giữ dân. Dân đây đa phần là vợ con anh em trong Đoàn và dân địa phương chạy nạn khi chiến sự đột ngột xảy ra. Tất cả đều được anh em tự vệ không quản hiểm nguy hướng dẫn vào lò số 10. Lò tương tự như một ngách hầm được anh em địa chất 305 đào trước đó phục vụ cho công tác khảo sát, thăm dò.
Khi hữu sự tự dưng có ích. Lò cao ( rộng) 1,80m, dài 250m. Quá tải khi phải nhồi nhét gần 300 phụ nữ trẻ em, thương binh. May mắn làm sao quân địch không đánh hơi được. Bọn trẻ con đói lả, chị em phải nhổ sắn nhai sống mớm. Hôm sau kiếm được gạo nấu lên, bọn trẻ bụng cao dạ dốc ăn vội nôn hết. Mãi một tuần sau anh em trong đoàn mới bí mật dẫn mọi người theo các ngách ngả an toàn.
Danh sách 50 các anh hùng, liệt sĩ đoàn địa chất 305 hy sinh trong khi làm nhiệm vụ khảo sát địa chất và trong cuộc chiến ngày 17/2/1979 39 tự vệ của đoàn 305 đã ngã xuống trong tư thế chiến đấu. Trong đó có 3 nữ là chị Bổng, chị Lững, chị Hợi. Thương nhất 3 đứa con của chị Hợi và 1 cháu nhỏ của chị Bổng đột ngột mất mẹ, mồ côi. Đoàn bị thương 19 người, bị bắt 9, mất tích 12. Hàng trăm máy móc phương tiện phục vụ cho công tác thăm dò như máy khoan, bộ tháp, máy phát điện máy kéo máy bơm máy gạt, ô tô… bị cướp, bị phá hủy. Nhà làm việc của cơ quan bị san trụi. 20 nhà xây cấp 4 bị phá hủy hoàn toàn...
(Còn nữa)
