Năng lực cạnh tranh của TP Hà Nội lùi 2 bậc, TP Hồ Chí Minh lùi 3 bậc, hiện hai thành phố đứng thứ 33 và 16 trong 63 tỉnh, thành phố
Một trong những nguyên nhân gây ra sự giật lùi về năng lực cạnh tranh cấp tỉnh là do sự thiếu minh bạch tăng lên. 61,26% doanh nghiệp được khảo sát cho rằng phải có “mối quan hệ” mới tiếp cận được tài liệu liên quan đến sản xuất kinh doanh; 41% doanh nghiệp nói phải thương lượng với cán bộ thuế trong quá trình nộp thuế.
Lại có 53% doanh nghiệp cho biết, phải chi hoa hồng mới có thể trúng thầu các công trình vốn ngân sách; 52% doanh nghiệp tin rằng, cán bộ địa phương thường có quy định riêng để trục lợi.
Khi tính minh bạch giảm, chi phí “ gầm bàn” tăng, quá trình hội nhập kinh tế thế giới gặp nhiều cản trở. Bởi hội nhập kinh tế thế giới, thực chất là việc kết nối sản xuất trong nước vào hệ thống sản xuất toàn cầu hiện hữu. Việc kết nối chỉ thành công trên cơ sở giảm giá thành, tăng năng suất, cải tiến kỹ thuật, nghĩa là tăng năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp.
Doanh nghiệp lại chỉ có thể tăng năng lực cạnh tranh, khi có sổ sách kế toán rõ ràng, các khoản thu chi tài chính minh bạch và mọi giao dịch tài chính có chứng từ đầy đủ. Giao dịch “gầm bàn” không giúp cho doanh nghiệp phát triển ngay trước mắt cũng như lâu dài.
Xét ở góc độ quản lý nhà nước, sự thiếu minh bạch tăng lên có nghĩa quản trị hành chính chưa thành công. Trong nền kinh tế thị trường, hành chính có vai trò tạo dựng và bảo vệ môi trường để thị trường có thể vận hành một cách an toàn, không bị lạm dụng.
Nguyên tắc quản trị là tạo cơ hội bình đẳng cho doanh nghiệp tiếp cận các nguồn lực, là sự sòng phẳng, chính danh “trên bàn” chứ không thể là kiểu đi đêm “gầm bàn” như đang tồn tại.
Chương trình cải cách hành chính do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2001, đến nay đã tròn 10 năm. Không thể phủ nhận những thành công thấy rõ, như cơ chế “một cửa” và việc loại bỏ rất nhiều hồ sơ, thủ tục hành chính gây phiền hà.
Tuy nhiên, thủ tục hành chính vẫn còn nhiều chồng chéo và Chính phủ đang đặt mục tiêu loại bỏ cho được khoảng 30% sự rườm rà sách nhiễu nữa trong năm 2010. Bớt thủ tục hành chính phiền nhiễu góp phần tăng được tính minh bạch.
Song vẫn tồn tại câu hỏi, tại sao năm qua thủ tục hành chính đã giảm mà sự minh bạch lại đi giật lùi? Cần rất nhiều phân tích, lý giải. Nhưng chắc chắn, khi tăng giao dịch “gầm bàn” thì giảm công lý trên “mặt bàn”. Buông lỏng công lý sẽ gây ra những tai hại khó gỡ về danh giá, uy tín, làm sứt mẻ lòng tin, những giá trị đảm bảo thành công đổi mới đất nước.
