Hải quan điện tử chưa thoát khỏi thủ công

HQĐT hiện vẫn chưa thoát khỏi thủ tục HQ thủ công. Ảnh: Đại Dương

Ông Trần Mã Thông - Phó Cục trưởng Cục Hải quan TPHCM  nhìn nhận như vậy tại buổi sơ kết giai đoạn 2 thí điểm thủ tục HQĐT tại Cục Hải quan TPHCM, diễn ra hôm qua, 8/10.

Theo ông Thông, việc xác nhận đã thông quan ĐT đối với luồng xanh tại Chi cục HQĐT (hoặc tại bộ phận thông quan ĐT ở cửa khẩu) chưa thực sự mang ý nghĩa toàn diện về thông quan ĐT là một ví dụ. Nguyên nhân do HQĐT được xây dựng trên các quy trình thủ tục HQ thủ công và ở nhiều khâu còn chưa thoát khỏi thủ công.

Trong khi đó, những quy trình thủ tục mới (thủ tục HQĐT) chưa thích hợp nên dẫn đến nhiều rắc rối, phiền phức khác. Chẳng hạn, việc áp dụng khai báo số container đối với hàng xuất gây khó khăn cho DN khai làm thủ tục hàng hóa xuất khẩu, khiến tiến độ bị chậm hơn so với thủ công.

Theo ông Nguyễn Hoành Hoa - Phó TGĐ TCty công nghiệp Sài Gòn, một hạn chế lớn hiện nay là hệ thống mạng HQĐT chưa kết nối được với các tổ chức thương mại, các cơ quan thuế, kho bạc, ngân hàng và các sở ban ngành nên nhiều khâu vẫn phải thực hiện theo phương pháp thủ công dẫn tới việc ùn tắc.  

Không chỉ DN gặp trở ngại, cơ quan HQ cũng gặp không ít khó khăn trong việc kiểm tra, giám sát. Theo ông Thông, hiện còn thiếu thông tin phản hồi từ khâu giám sát do Chi cục HQĐT không gắn liền với các cửa khẩu.

Các bước xử lý tờ khai trên hệ thống quá nhiều, chưa hợp lý; bị trùng lắp ở khâu kiểm tra sơ bộ, phân luồng và kiểm tra hồ sơ; thời gian xử lý chậm, khó kiểm soát và điều hành trên hệ thống.

Việc phản hồi thông tin phân luồng trước đối với hàng xuất khẩu cho DN dễ bị DN tránh né (đối với luồng đỏ) hoặc lợi dụng (luồng xanh) khiến cho HQ khó kiểm soát và điều hành hệ thống.

Các quy trình quản lý nghiệp vụ HQĐT, như quản lý thuế, quản lý giá, quản lý rủi ro và kiểm tra sau thông quan… cũng gặp không ít trở ngại vì các quy định phần lớn chỉ đề cập đến thủ tục HQ thủ công, chưa có hướng dẫn cụ thể đối với thủ tục HQĐT, hoặc nếu có cũng được xây dựng trên nền tảng HQ thủ công, thời gian ban hành hướng dẫn chậm, chưa phù hợp nên khó áp dụng cho HQĐT.

Hiện cả cơ quan HQ và DN đều đang gặp trở ngại vì hạ tầng kỹ thuật để thực hiện HQĐT. Hệ thống xử lý dữ liệu của HQĐT thường xuyên bị lỗi, tốc độ xử lý rất chậm, tờ khai liên tục bị ùn tắc.

Trong khi đó, hệ thống khai báo HQĐT của các DN hiện mới chỉ đáp ứng yêu cầu khai báo của DN đối với hàng kinh doanh, chưa có các yêu cầu quản lý đặc thù cho từng DN.

Ông Đặng Hạnh Thu- Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan  cho biết hiện cả nước mới chỉ có 3 DN cung cấp phần mềm khai HQĐT cho các DN, và các DN này đều mới phôi thai nên chưa đủ tiềm lực cần thiết.