Hàng nghìn ngư dân huyện Phú Lộc nhiều năm nay vẫn loay hoay tìm bến đỗ thuyền, thậm chí dạt vào tận Đà Nẵng để neo nhờ, do cửa Tư Hiền bồi lấp thường xuyên.
Lợi dụng nạo vét để hút cát đem bán?
Chúng tôi về lại cửa biển Tư Hiền (xã Vinh Hiền, huyện Phú Lộc) vào thời điểm dự án nạo vét luồng lạch cửa biển Tư Dung - Tư Hiền giai đoạn 2 vừa kết thúc. Dù qua hai lần thực hiện dự án, luồng lạch dành cho tàu thuyền vào ra cửa Tư Hiền vẫn cứ tắc.
Ngư dân bức xúc, do dự án lấy danh nghĩa cải tạo, nạo vét cửa biển nhưng chỉ tập trung hút cát đem bán, còn phần bồi lắng bên trong với nhiều bùn đất, tạp chất không “xài” được đã bị chủ đầu tư “ngó lơ”. Đến nay, cát nhiễm mặn vùng cửa biển Tư Hiền đã bị doanh nghiệp múc bán sang nước ngoài 660.000m3, vượt 150.000m3 so với quy định.
Ông Nguyễn Mến, Chi hội trưởng nghề cá Vinh Hiền, lo lắng: “Vụ đánh bắt cá nam sắp cận kề, luồng lạch vẫn bồi lắng kéo dài, dù qua hai lần tổ chức nạo vét rầm rộ. Cửa biển bồi cạn triền miên, mỗi lần tàu thuyền vô ra, ngư dân nơi đây chỉ còn biết cầu trời khấn Phật mong cho đừng mắc cạn, chìm đắm, chết người”.
Ngư dân Nguyễn Nhật (ngụ thôn Hiền An 2, xã Vinh Hiền) bức xúc: “Nếu tổ chức nạo vét luồng lạch kiểu như hai lần vừa rồi, tôi nghĩ là đừng làm thêm nữa, chỉ khiến dân thêm bức xúc. Luồng lạch cần sớm được nạo vét bằng một chủ đầu tư mới uy tín, vì lợi ích của dân, chứ không chỉ chăm chăm hút cát đem bán, rồi kéo theo cả nguy cơ sạt lở bờ biển”.
Theo tìm hiểu của PV, nhằm khơi thông luồng lạch, cân bằng sinh thái, tăng hiệu quả thoát lũ, tháng 7/2013, dựa trên đề xuất của UBND tỉnh TT-Huế, Bộ Xây dựng đồng ý cho Công ty CP Khai thác Khoáng sản 55 (gọi tắt là Cty 55) trong quá trình tham gia “xã hội hóa” nạo vét cửa biển được phép xuất khẩu cát nhiễm mặn tận thu từ dự án, với khối lượng 1,1 triệu m3, thực hiện trong năm 2013 tại hai vùng cửa biển Tư Dung và Tư Hiền.
Lấy lý do ảnh hưởng mưa bão, thời tiết xấu, mãi đến tháng 3/2014, Cty 55 mới tiến hành nạo vét luồng lạch, tận thu 440.000 m3 cát đưa ra nước ngoài bán. Đến tháng 9/2014, công ty tạm ngừng nạo vét cửa Tư Hiền.
Tháng 7/2016, Cty 55 lại được Bộ Xây dựng gia hạn cho xuất khẩu cát nhiễm mặn tận thu khi nạo vét cửa Tư Hiền. Lần này, cát biển còn bị khai thác vượt khối lượng cho phép đến 150.000 m3 mà không hề bị cơ quan giám sát nào “tuýt còi” cho đến khi giai đoạn 2 dự án kết thúc vào tháng 3/2017.
“Trước đây, Cty 55 khai thác cát nửa chừng rồi rút đi, luồng lạch chẳng thông. Sau đó, họ quay trở lại thực hiện nạo vét, nhưng luồng lạch tắc vẫn hoàn tắc, còn cát biển thì bị múc bán đi với khối lượng rất lớn. Cty 55 có thời điểm thực hiện nạo vét không đúng địa điểm, không thả phao xác định vị trí vét hút cát, nên dân rất bức xúc”, một cán bộ xã Vinh Hiền kể.
Doanh nghiệp vẫn muốn “đeo” dự án
Sau khi giai đoạn 2 dự án kết thúc, Sở KH&ĐT tỉnh TT-Huế có buổi làm việc với Cty 55 và các cơ quan liên quan, nhằm rà soát tình hình thực hiện cải tạo cửa biển. Theo hồ sơ giai đoạn 2, Công ty 55 được phép nạo vét tại cửa Tư Hiền trên chiều dài 2km, từ cảng cá ra quá cửa biển, khối lượng cát được phép tận thu là 510.000 m3. Điều gây lo ngại và bức xúc, khi tiến hành nạo vét, Cty 55 đã lấy đi ở vùng bên ngoài cửa biển Tư Hiền trên 660.000m3 cát nhiễm mặn, vượt 150.000m3 theo quy định.
Sở KH&ĐT tỉnh TT-Huế chỉ rõ, khi làm lại dự án vào năm 2016, Cty 55 chưa thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định, chưa phối hợp với các cơ quan chức năng có thẩm quyền và không thông báo để giám sát. Mục tiêu chính của dự án là khơi thông luồng lạch đã không được chú trọng.
Nhà đầu tư chỉ triển khai hút cát phía ngoài cửa Tư Hiền, phần trong giáp đầm phá vốn bị bồi lấp nặng, gây cản trở giao thông lại không được nạo vét.
Ghi nhận từ chính quyền cơ sở và một số đơn vị liên quan như Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng và UBND huyện Phú Lộc, tại khu vực lân cận cửa Tư Hiền đã xảy ra hiện tượng sạt lở bờ biển dữ dội trong thời gian gần đây, nguyên nhân hiện chưa được xác định.
Dù qua hai lần nạo vét cửa Tư Hiền không mang lại hiệu quả khiến dân bức xúc, Cty 55 vẫn muốn tiếp tục “đeo” dự án “béo bở” này. Ông Phan Thiên Định, Giám đốc Sở KH&ĐT tỉnh TT-Huế, cho biết: “Cty 55 vẫn tiếp tục đề nghị thực hiện dự án.
Tuy nhiên, hồ sơ đánh giá tác động môi trường, phương án giám sát nạo vét, khai thác cát biển do doanh nghiệp trình lên không bảo đảm, nên tỉnh không chấp nhận. Riêng việc Cty 55 khai thác cát vượt 150.000 m3 theo quy định, tỉnh buộc truy thu thuế đối với doanh nghiệp này”.
