Thưa ông, những lo ngại về việc vỡ Quỹ BHXH là có thật?
Theo Luật BHXH, dù đóng mức nào nhưng phải xác định mức hưởng trước. Hiện nay, giữa mức đóng BHXH và mức hưởng của chúng ta không tương đồng, tức là mức hưởng cao còn mức đóng quá thấp. Vì thế, nguy cơ vỡ quỹ là có thật.
Vì vậy, việc sửa Luật BHXH là để kiềm chế sự đổ vỡ của quỹ trong tương lai. Dù khó khăn như thế nào, Nhà nước cũng là nhà tài trợ, bảo lãnh cho Quỹ BHXH tồn tại, phát triển. Việc sửa đổi Luật BHXH cũng để mở rộng đối tượng, hạn chế người hưởng lương hưu một lần, tăng thêm khả năng đảm bảo an sinh xã hội. Hai là, để hạn chế những người đến 80 tuổi, Nhà nước phải trợ cấp bằng lương xã hội 180 nghìn đồng/tháng như hiện nay. Mở rộng đối tượng tham gia BHXH, thực hiện nguyên tắc đóng - hưởng, để ai tham gia cũng được hưởng như mức đóng của mình và có sự bảo trợ của Nhà nước.
Như ông đã nêu, có một thực tế là mức hưởng quá cao nhưng mức đóng quá thấp, vậy việc sửa luật sẽ có hướng xử lý như thế nào?
Chúng ta có nhiều cách xử lý. Một trong những giải pháp được bàn đến là nâng tuổi nghỉ hưu theo lộ trình. Tuy nhiên, tuổi nghỉ hưu sẽ không được bàn trong Luật BHXH nữa. Dự án Luật BHXH (sửa đổi) sẽ tập trung điều chỉnh các chính sách cho đối tượng tham gia, mức đóng BHXH và mức hưởng lương hưu.
Thứ hai là điều chỉnh mức đóng. Như Bộ luật Lao động quy định, tiền đóng BHXH phải căn cứ trên mức tiền lương ký kết hợp đồng lao động hoặc hợp đồng làm việc, hoặc tiền lương cấp bậc, chức vụ, cộng với các khoản phụ cấp có tính chất tiền lương và các khoản bổ sung khác. Lâu nay, chúng ta đóng theo mức lương tối thiểu hoặc đóng trên mức lương tối thiểu vùng là không đảm bảo theo quy định.
Ba là mở rộng đối tượng tham gia BHXH. Năm 2011, chúng ta có 9 - 10 người đóng cho 1 người hưởng, đến năm nay chỉ 5 người đóng cho 1 người hưởng. Quỹ BHXH của các nước luôn cân bằng, thu bao nhiêu chi trả bấy nhiêu. Do đó, chúng ta phải phấn đấu đạt mục tiêu như vậy.
Ngoài ra, chúng ta phải quản lý quỹ này tốt nhất, hiệu quả nhất và làm sao cho quỹ này tăng trưởng để khắc phục được tác động của trượt giá, mất giá trị đồng tiền. Muốn vậy, nguồn quỹ phải được đầu tư vào công trình trọng điểm, tạo ra lợi nhuận cao hơn, lợi nhuận thu về phải cao hơn lãi suất Ngân hàng Nhà nước công bố. Điều đó chúng ta sẽ xử lý trong Luật BHXH sửa đổi.
Nhiều người lo ngại có thể bị giảm lương hưu trong khi mức sống của người làm công ăn lương, người lao động trong các loại hình doanh nghiệp đang giảm do tỷ lệ lạm phát cao?
Việc sửa đổi Luật BHXH lần này theo hướng đảm bảo nguyên tắc đóng-hưởng. Có nghĩa là người lao động tham gia bao nhiêu sẽ được hưởng bấy nhiêu, đóng cao hưởng cao. Tuy nhiên, Nhà nước vẫn đảm bảo an sinh xã hội, với những người lương thấp sẽ có phần bảo trợ, chứ không để người lao động chịu thiệt thòi.
Để khắc phục những khó khăn về lương hưu, trong tương lai, chúng ta sẽ phải thực hiện các giải pháp tích cực như: mở rộng đối tượng, tính đúng, tính đủ các khoản thu BHXH, nâng cao tính tuân thủ pháp luật để đảm bảo cân bằng Quỹ BHXH trong tương lai.
Sửa đổi luật lần này có tính tới việc khắc phục tình trạng lạm dụng, yếu kém trong việc đầu tư Quỹ BHXH?
Với tình trạng trốn đóng quỹ, chiếm dụng quỹ BHXH chung, tôi đã đề nghị bổ sung vào Bộ luật Hình sự hai tội danh: một là trốn đóng BHXH, hai là chiếm dụng quỹ BHXH.
Trên thực tế, tồn tích Quỹ hưu trí hiện tại còn cao, khoảng 200 nghìn tỷ đồng. Nhưng nếu không mở rộng được đối tượng, không triệt để thu của đối tượng thuộc diện tham gia bắt buộc hoặc tận thu do nợ đọng, chậm đóng BHXH của một số doanh nghiệp, nếu không xác định đúng mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH thay vì hiện nay chủ yếu đóng dựa trên mức tiền lương tối thiểu, tình trạng này tiếp tục tái diễn thì dứt khoát khả năng mất cân đối Quỹ là hiện hữu.
Cảm ơn ông.
Nông dân cũng có thể hưởng lương hưu
Trong Luật BHXH lần này có những điểm mới: thực hiện theo tinh thần Nghị quyết 15 của T.Ư phấn đấu mở rộng đối tượng tham gia BHXH, có một bộ phận người lao động là nông dân, lao động trong khu vực phi chính thức, nếu có mức thu nhập thấp, dưới mức trung bình thì có thể được Nhà nước hỗ trợ một phần để tham gia BHXH.
