Chắc cũng dọa… vui thế thôi? Với lại đời nào Thanh Hóa lại lơi, lại bỏ cú hích cho nền kinh tế xứ Thanh? Đời nào lại để tuột cơ hội một động lực kinh tế vùng Nam Thanh Bắc Nghệ?
Thời điểm khởi công, tôi ngồi cùng ông chủ tịch huyện Tĩnh Gia và biên vào sổ vài con số. Trong 80.000 dân của thành phố trẻ Nghi Sơn này có đến gần 60% thanh niên đang ở độ tuổi phổ thông trung học. 43.000 trong độ tuổi lao động. Số lao động đang làm việc là 37.000. Lao động nông nghiệp chiếm đến 73,2% trong đó lao động là công nhân và sản xuất thủ công là 13,1%. Dịch vụ khác 13,7%.
Nhìn vào cơ cấu ấy thấy hơi giật mình cho lao động có kỹ thuật lẫn tay nghề sẽ cung ứng cho Lọc hóa dầu Nghi Sơn (LHDNS) mai kia hở lẫn hổng đến thế nào! Bao nhiêu lao động của địa phương sẽ may mắn ấm chân ở LHDNS? Liệu có đất đứng ở khu công nghiệp hóa dầu lớn nhất nước này không?
Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn Lại ngồi với một lãnh đạo ngành dầu khí còn hoang mang hơn khi ông thẳng băng rằng, đặc thù của cái anh lọc dầu tạo công ăn việc làm và tạo ra chỗ làm mới rất hạn chế. Lọc dầu và hóa dầu là những kỹ nghệ có cường độ tư bản cao nhất; đầu tư 1 - 2 tỷ đô la mà chỉ tạo ra được 1 - 2 ngàn công ăn việc làm, gần tới cả triệu đô la mới được một việc. Trong khi đó, kỹ nghệ khác chỉ cần vài ngàn đô la là tạo được một việc làm.
Những khe hẹp ấy lao động huyện Tĩnh Gia và Nghi Sơn liệu có cơ may nào để lách?
Nhưng hình như để ứng và xứng với thực trạng tươi mới, lãnh đạo Thanh Hóa và Nghi Sơn nói riêng đã có những cách làm sinh động bắt kịp với sự năng động của người dân như kiểu tưới tắm kịp thời cho những mầm sống mới ló dạng?
… Bữa mới đây, anh bạn kéo vào một quán quen ở Nghi Sơn. Nghi Sơn giờ nhan nhản quán ăn. Cái quán quen của anh bạn chỉ có ba thứ, cháo lươn, bánh cuốn và bánh lá răng bừa đặc sản xứ Thanh. Nhiều quán có thứ ấy nhưng chả phải quán nào cũng níu được khách. Công nhận khoản cháo lươn với bánh lá ở quán này khá bắt miệng. Khách ăn cứ tơi tới. Hầu hết đều là công nhân là người của KCN và LHDNS. Câu chuyện dài thêm với ông chủ quán tên Hiến bên chai rượu nút lá chuối.
Đời ông bà, bố mẹ Hiến từng lênh đênh trên con đò nan rồi đò gỗ trên sông Ghép vòng về Ba Làng rồi ven bể Tĩnh Hải. Đến đời Hiến cũng vậy. Nghe có nhà máy Lọc hóa dầu, Hiến dong thuyền về Nghi Sơn. Bữa rượu trên bờ ấy với mấy người quen đã khiến con đò của gia đình Hiến cắm sào ở đây như vĩnh viễn? Cũng định thử với chút vốn còm với nồi cháo lươn. Thấy tạm ổn. May mắn Hiến có bà vợ khéo tay khéo cả miệng nữa nên quán bắt khách. Chính thức lên cạn từ cuối năm 2012 đến nay gia đình Hiến đã vững chân ở đất Nghi Sơn và có số vốn cũng khơ khớ định sang năm xây nhà mới. Con cái Hiến lại được đi học không phải vừa thoát nạn mù chữ như bố mẹ chúng…
Tôi coi lại những dòng biên chép tại LHDNS và UBND tỉnh Thanh Hóa. Tại Nhà máy Lọc hóa dầu.
Lượng dầu thô nhập về trong năm 2018 đạt hơn 4 triệu tấn. Đã sản xuất gần 3 triệu tấn. Tổng sản lượng các sản phẩm trong năm 2018 đạt khoảng 4,5 triệu tấn. Năm 2018, Dự án đã nộp ngân sách khoảng trên 8.000 tỷ đồng, đưa tổng thu ngân sách của tỉnh Thanh Hóa lên mức 23.000 tỷ đồng (cao nhất từ trước tới nay). Thu nhập bình quân của công nhân làm việc cho các nhà thầu khoảng 8 triệu đồng/tháng. Đến nay, khi đi vào vận hành, dự án có 1.327 lao động chủ yếu là các kỹ sư, chuyên gia, lao động có tay nghề kỹ thuật cao, với tổng lương bình quân đạt 36.745 triệu đồng. Toàn bộ lao động được bố trí phòng ở tại khu nhà dành cho chuyên gia và cán bộ công nhân viên.
Và đoạn này hình như tỉnh Thanh Hóa có đề cập đến trường hợp Hiến đò dọc?
Trong suốt thời gian triển khai xây dựng từ 2013 - 2016, Dự án đã giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động địa phương. Thời kỳ cao điểm nhất trên công trường có tới 30.000 lao động làm việc (trong đó chủ yếu là lao động địa phương thực hiện các công việc của nhà thầu thi công).
LHDNS là nhân tố thúc đẩy gia tăng số lượng doanh nghiệp trên địa bàn huyện. Đến nay, huyện có khoảng hơn 800 doanh nghiệp đầu tư vào KKT Nghi Sơn. Đến nay là 175 dự án đầu tư trong nước với tổng vốn đăng ký đầu tư: 113.379 tỷ đồng và 19 dự án FDI với tổng vốn đầu tư 12.860 triệu USD.
Trong thời gian vận hành dự án (khoảng 70 năm, bằng cả một đời người hoặc hơn?), các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh có đủ điều kiện, năng lực được tham gia thực hiện các hợp đồng cung cấp dịch vụ, đồ dùng, văn phòng phẩm, dọn dẹp vệ sinh môi trường xung quanh khu vực LHDNS, trồng và chăm sóc cây xanh, bảo vệ, bảo dưỡng các hệ thống kỹ thuật…
Mới 10 năm thôi, có lẽ cái được vẫn là thứ dễ thấy, nhỡn tiền? Chợt nhớ trong bữa vui ở Nghi Sơn ngày khởi công, một ông rành rẽ cái lợi của nhà máy lọc dầu so với việc phải đi mua xăng dầu như thế nào? Một ông khác cự anh chỉ vẽ! Nào có khác chi việc vác chai đi mua rượu với việc nấu rượu. Nấu rượu còn có bã nuôi lợn, còn được lời bán rượu và nữa, được uống thoải mái (!?)
Nếu đúng theo cái lý của… quê choa như vậy thì hẵng cứ vui đi ông LDNS trong ngày khánh thành này. Hẵng cứ chia ở thì tương lai lâu dài tươi sáng cho Nghi Sơn dẫu nhà máy của ông bây giờ chưa thể làm được cái việc tính đúng tính đủ và nghe đâu đã đội vốn kha khá.
LHDNS đã hoàn thành 100% công tác tuyển dụng theo yêu cầu của dự án với tổng số nhân sự 1.327 người (lao động nước ngoài: 204 người)
Dự án LHDNS đi vào hoạt động được kỳ vọng sẽ đóng góp trên 8 điểm phần trăm cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh Thanh Hóa, tăng thu ngân sách cho địa phương trên 9.000 tỷ đồng, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, tạo động lực, sức lan tỏa trong thu hút đầu tư công nghiệp - dịch vụ, nhất là công nghiệp phụ trợ sau lọc hóa dầu tại Thanh Hóa.
