Ông Thức cho biết, Đề án “Kiểm soát đặc biệt đối với các cơ sở có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao” là sáng kiến của Bộ Tài nguyên và Môi trường nhằm phòng ngừa sự cố môi trường. Đây là bài học được rút ra từ sự cố Formosa. “Những năm trước và cả bây giờ chúng ta luôn bị động với các điểm nóng môi trường. Muốn không bị thế, trước mắt phải nhận diện rõ những loại hình sản xuất có tiềm năng gây ô nhiễm môi trường cao để đưa vào danh mục kiểm soát môi trường đặc biệt”, ông Thức nói.
Đề án này sẽ phân loại nhóm các doanh nghiệp có khả năng gây ô nhiễm trên tiêu chí quy mô, khả năng phát thải chất ô nhiễm ra môi trường. Từ đó, có biện pháp kiểm soát giám sát để phòng ngừa giảm thiểu mức thấp nhất có thể xảy ra với sự cố môi trường, không để lặp lại một sự cố như Formosa.
Ông Thức cho biết, có 8 nhóm ngành có tiềm năng gây nguy cơ ô nhiễm môi trường cao sẽ được đề xuất giám sát đặc biệt gồm khai thác, làm giàu khoáng sản độc hại; nhóm luyện kim; sản xuất giấy, bột giấy; hóa chất; nhuộm; thuộc da; lọc hóa dầu và nhiệt điện than. Với nhóm này, theo ông Thức, ngay từ phê duyệt ĐTM đã để ý, trong ĐTM đã yêu cầu doanh nghiệp đưa giải pháp phòng ngừa rất sâu. Với doanh nghiệp đã hoạt động, nếu làm chưa tốt, sẽ thông qua các đoàn kiểm tra, giám sát yêu cầu doanh nghiệp đó phải đầu tư để cải thiện. Với nhóm này tần suất kiểm tra, giám sát cũng dày hơn.
Cũng theo ông Thức, việc giám sát các doanh nghiệp sẽ được phân cấp từ trung ương đến cấp tỉnh. Với nhóm giám sát đặc biệt sẽ do Trung ương giám sát. Ở cấp địa phương, trên cơ sở tiêu chí của Đề án, tỉnh sẽ lựa chọn ra các dự án sắp, đang và đã hoạt động để đưa vào nhóm giám sát. Đề án “Kiểm soát đặc biệt đối với các cơ sở có nguy cơ ô nhiễm môi trường cao” đã hoàn thiện và trình Thủ tướng Chính phủ.
Sau sự cố cá chết hàng loạt ở 4 tỉnh miền trung, Formosa đang chịu sự giám sát đặc biệt của đoàn giám sát liên ngành do Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì. Ngày 26/7/2016, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đưa 02 Trạm kiểm định môi trường di động vào giám sát việc xử lý nước thải của Formosa, tần suất lấy mẫu nước thải tại các vị trí là 03 lần/ngày. Các Trạm kiểm định môi trường di động sẽ được vận hành liên tục trong thời gian là 03 năm.
Từ tháng 7/2016 đến nay, cơ chế giám sát đặc biệt Formosa đã được thực hiện bao gồm hoạt động giám sát hàng ngày của tỉnh Hà Tĩnh và Viện Công nghệ môi trường thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, hoạt động giám sát liên tục thông qua các thiết bị quan trắc tự động nước thải, khí thải đã được lắp đặt. Ngoài ra, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã định kỳ, đột xuất phối hợp với các bộ ngành, cơ quan liên quan và các nhà khoa học tổ chức các Đoàn kiểm tra, giám sát về bảo vệ môi trường đối với Formosa.
