Nhưng hỏi chuyện mới hay, đa phần trong số họ đang canh cánh nỗi lo ế vợ.
 |
| Nhiều thợ lò không thể tìm vợ nơi mình làm việc. |
Thợ lò, ai lấy?
Đang tầm chiều. Các anh cởi trần, người nhặt rau, người nhóm bếp, người thì ngồi bậu cửa, chống điếu cày…ngáp! Tôi hỏi một thanh niên, gương mặt thanh tú, tóc nhuộm vàng như diễn viên Hàn Quốc:
- Em có gia đình chưa?
- Chúng em thì ai lấy.
Thoạt tiên, tôi cứ tưởng đó là câu trả lời chống chế cho sự chểnh mảng chuyện vợ con, hay sự chọn kén. Nhưng tôi đã nhầm!
Mấy thanh niên ở khu nhà trọ giải thích: Chúng em đi làm suốt ngày, tối về lại cơm nước. Thời gian đâu mà cưa kéo, hả anh.
Có lần, tôi đến Cty than Dương Huy đúng lúc Đoàn thanh niên đang tổ chức cuộc họp. Nhìn đội hình thấy toàn con trai, tôi bèn... đếm. Kết quả là, trong hơn 70 người dự họp chỉ có 11 nữ. Ông Lê Ngọc Hòa, Trưởng phòng Tổ chức Lao động cho biết, hiện Công ty có hơn 4.500 công nhân, chủ yếu là thợ lò trẻ. Tôi hỏi: Hiện thợ lò Công ty còn bao nhiêu người chưa vợ?
Dường như câu hỏi lạc đề của tôi làm ông Hòa bất ngờ. Ông sững lại một lúc rồi nói: Số liệu cụ thể chúng tôi chưa có. Nhưng nhiều. Nhiều lắm. Tôi dự đoán số thợ lò chưa vợ chỗ tôi dễ đến hàng nghìn.
Anh Hoàng Chí Tuệ, Bí thư Đoàn thanh niên Xí nghiệp than Hà Ráng cho biết, đơn vị này hiện có 1.484 cán bộ, công nhân, trong đó chỉ có 126 nữ; 956 đoàn viên; số đoàn viên nữ có 97 người.
Tôi cứ tạm tính, mỗi công ty mỏ hầm lò một cấp như Dương Huy ít nhất có khoảng 1.000 công nhân chưa vợ; mỗi xí nghiệp thuộc công ty hai cấp như Khe Tam, Hà Ráng có khoảng 500 người chưa vợ. Chưa tính số đơn vị sản xuất than hầm lò của Tổng Công ty Đông Bắc thì toàn Tập đoàn Than hiện có 10 công ty và 10 xí nghiệp than hầm lò.
Trong đó, 8 công ty than hầm lò và 2 công ty xây dựng mỏ hầm lò; 3 công ty than 2 cấp là Than Hòn Gai có 3 xí nghiệp than hầm lò (Cao Thắng, Giáp Khẩu và Thành Công); Than Uông Bí cũng có 3 đơn vị (Hồng Thái, Đồng Vông và Hoành Bồ); Than Hạ Long có 4 đơn vị ( Hà Ráng, Khe Tam, Cẩm Thành và Tân Lập). Như vậy, hiện ở vùng mỏ có hàng vạn thợ hầm lò chưa vợ. Đó là chưa tính các mỏ lộ thiên, các đơn vị cơ khí, vận tải, chế biến than…
“Bó tay chấm com”!
Cần ghi nhận rằng, trong các đơn vị hầm lò hiện nay, lực lượng thợ lò luôn được quan tâm, đặc biệt là thợ lò tích cực, bậc cao, thợ giỏi. Những khu tập thể cao tầng khang trang như Than Hà Lầm, Than Dương Huy, đối tượng ưu tiên đầu tiên là thợ lò. Hệ số lương giãn cách của thợ lò cũng cao nhất so với các vị trí khác trong dây chuyền sản xuất.
Nhiều nơi, nhà ăn tự chọn được dành riêng cho thợ lò. Đi tham quan nước ngoài, đối tượng chính vẫn là thợ lò giỏi. Bởi, công việc của thợ lò không những nặng nhọc, đối mặt với nhiều hiểm nguy mà còn quyết định sự sống còn của doanh nghiệp.
Nhưng khi nói chuyện tạo điều kiện để thợ lò có cơ hội tìm hiểu, tiến tới hôn nhân thì tất cả đều “bó tay chấm com”! Anh Ngô Văn Hạ, Trưởng phòng Kế hoạch Vật tư, Xí nghiệp than Khe Tam nói với chúng tôi: “Xí nghiệp tôi, trong công trường chỉ có 19 nữ, thợ lò mấy trăm người, cưa tán kiểu gì!”. Ở Hà Ráng, gần 1.500 công nhân chỉ có 126 nữ, nhưng 80% đã có gia đình. Số phái đẹp còn lại, thợ lò sao cạnh tranh nổi với các ông quản đốc, phó quản đốc chưa vợ!?
Đã “thiếu nhân sự”, thợ lò còn ít cơ hội giao tiếp với phái đẹp. Hằng ngày, thợ lò đi làm khoảng 10 tiếng (cả đi lại, chuẩn bị); về nhà lo cơm nước. Xong, đã mệt bã người, không còn thời gian và không muốn đi đâu. Được ngày nghỉ, cũng chẳng có tụ điểm văn hóa nào có đông phái đẹp để thợ lò gặp gỡ, tìm hiểu.
Về quê “tậu” vợ
Như đã nêu trên, số thợ lò hiện có vợ, hoặc có khả năng lấy được vợ ở vùng mỏ không nhiều. Như vậy, rõ ràng phần lớn phải về quê lấy vợ. Mà một khi thợ lò phải “đi lính” dài hạn, cuộc sống của họ, của vợ con họ vô cùng thiệt thòi, buộc họ phải tính đường lùi.
| Nếu về quê, làm ở các khu công nghiệp, gần vợ con, lương mỗi tháng 3 triệu đồng thì có lẽ nhiều người muốn về hơn là làm thợ lò, sống cảnh cơm niêu nước lọ. Đây là một trong những lí do chính khiến nhiều thợ lò bỏ việc |
Tôi có người em, trước đây làm thợ lò ở Công ty than Mông Dương. Khi đó Mông Dương là một trong những đơn vị có thu nhập cao nhất Tập đoàn Than. Cậu ta đi làm chăm chỉ, tích cực, lương mỗi tháng ngót chục triệu bạc. Từ khi lấy vợ, cậu ta sinh lười nhác, hay nghỉ vô lí do, về phép thường ra muộn. Rồi cậu ta bỏ việc. Hỏi sao, cậu ta giải thích, để vợ con ở nhà nheo nhóc, không yên tâm. Mấy năm làm lò, tích cóp được được ít tiền làm vốn, về quê làm ăn. Bây giờ cậu ta đi xuất khẩu lao động bên châu Âu.
Có thể trường hợp trên là cá biệt. Nhưng thử làm con tính, thợ lò hiện nay đi làm đủ công, thu nhập trung bình khoảng 5-7 triệu đồng, số trên 10 triệu đồng/tháng là cá biệt. Nếu về quê, làm ở các khu công nghiệp, gần vợ con, lương mỗi tháng 3 triệu đồng thì có lẽ nhiều người muốn về quê hơn là làm thợ lò, sống cảnh cơm niêu nước lọ. Đây là một trong những lí do chính khiến nhiều thợ lò bỏ việc.
Tôi nhớ, thời làm Giám đốc Xí nghiệp Xây lắp mỏ Mông Dương, ông Đoàn Văn Kiển đã giao Đoàn thanh niên chủ động kết nghĩa với Đoàn Xí nghiệp tuyển than Cửa Ông - nơi có đông chị em. Qua các hoạt động liên kết, giao lưu, nhiều thợ lò Mông Dương đã kết duyên với con gái nhà sàng Cửa Ông.
Bây giờ, ở mạn Uông Bí, một số cơ sở công nghiệp mới thành lập cũng thu hút nhiều công nhân nữ, trong đó có nhà máy giày da. Nhờ đó, nhiều thợ lò Vàng Danh, Nam Mẫu… cũng được “hưởng lợi”, bén duyên với các cô gái làm giày da. Có lẽ đây là cách để các ông chủ doanh nghiệp, các tổ chức đoàn thể tham khảo. Tại sao đoàn thanh niên các đơn vị không đứng ra tổ chức các hoạt động giao lưu văn hóa, thể thao để tạo cơ hội cho nam nữ tiếp cận nhau?
Chợt nghĩ, ngành dệt may có hơn 20 vạn công nhân. Ước gì tập đoàn này có vài công ty ở vùng mỏ. Khi đó, thợ lò tha hồ…
