Trong các dự án giao thông có sai phạm lớn vài năm trở lại đây, đáng kể là dự án xây dựng cải tạo quốc lộ 1 (QL1) đoạn Hà Nội-Lạng Sơn do Ban Quản lý các dự án 1 (PMU1 – Bộ GTVT) làm chủ đầu tư.
Dự án có chiều dài 161km, tổng mức đầu tư gần 1.800 tỷ đồng (tương đương 160 triệu USD).
Dù vốn lớn như vậy, nhưng ngay từ đầu dự án này đã vi phạm quy chế đầu tư và xây dựng cơ bản. Được khởi công từ năm 1998, nhưng đến tháng 9/2002, tổng dự toán công trình này mới được lập xong!
Ông Phạm Văn Đa, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh tra kinh tế 1 (Thanh tra Chính phủ) - Trưởng đoàn thanh tra dự án này cho biết: Không hiểu tại sao Bộ trưởng Bộ GT-VT (lúc đó là ông Lê Ngọc Hoàn) lại chấp thuận hồ sơ đấu thầu, trong khi dự toán các gói thầu chưa được duyệt; đồng thời phê duyệt thiết kế kỹ thuật khi thiết kế này có nhiều sai phạm về kỹ thuật.
Chính việc làm tắc trách này đã dẫn đến hậu quả là khi thi công mới tiến hành khảo sát địa hình, địa chất... làm tăng khối lượng đào, đắp, thay đổi vật liệu, làm bổ sung thêm một số công trình không qua đấu thầu.
Điều đó dẫn tới thời gian thi công bị kéo dài, tăng chi phí cho tư vấn, gây lãng phí, thất thoát lớn, trong đó có 2,1 triệu USD tiền viện trợ không hoàn lại để lập báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế kỹ thuật, hồ sơ đấu thầu dự án.
Trong quá trình thực hiện, dự án này càng bộc lộ rõ nhiều sai phạm. Đáng chú ý là tại gói thầu N1 do liên danh: Cienco 6 - Tổng Công ty Thành An - Kumagai (Nhật Bản) thực hiện.
Sau gần 1 năm thi công, Cienco 6 “nhượng” phần việc của mình cho Cienco 8 thực hiện với giá “bán thầu” là 1,2 tỷ đồng. Cũng tại gói thầu này, tổng chi phí phát sinh do thay đổi thiết kế kỹ thuật gây ra là 39,5 tỷ đồng, tương đương 17% tổng giá trị gói thầu (203 tỷ đồng).
Đặc biệt, thanh tra đã phát hiện ra hàng loạt các sai phạm liên quan đến những chi phí gây thất thoát.
Cụ thể, ông Nguyễn Việt Tiến (nguyên Thứ trưởng Bộ GT-VT) ký Quyết định 1462 ngày 15/5/2001 phê duyệt kinh phí 1,01 tỷ đồng “hỗ trợ” nhà thầu và bổ sung gần 200 triệu đồng trái nguyên tắc cho nhà thầu.
Ngoài ra, nhà thầu được tính thừa 6,6 tỷ đồng khối lượng đào đắp đất; được thanh toán tiền chênh lệch giá về đào đất và khối lượng là 1,9 tỷ đồng.
Nghiêm trọng hơn, lợi dụng khối lượng đào đất phát sinh trên 25% so với khối lượng bỏ thầu nên chủ đầu tư đã “ưu ái” duyệt giá cao chót vót, tới 17.000 đồng/m3. Nhưng Cienco 8 đã giao cho các đơn vị thi công giá 7.200 đồng/m3, thu lợi trên 10,5 tỷ đồng từ phi vụ này...
Chỉ tính riêng gói thầu này, cơ quan chức năng đã phát hiện thất thoát 26,2 tỷ đồng. Ông Nguyễn Việt Tiến cũng là người trực tiếp phê duyệt các nội dung sai phạm liên quan. Nhiều người đặt vấn đề, nếu không được Thứ trưởng Tiến bỏ qua nhẹ nhàng, liệu những sai phạm này có xảy ra?
QL 1 đoạn Vinh-Đông Hà: Bộ GT-VT và PMU 1 cùng “gật”
Xét về độ “ưu ái” của Bộ GT-VT, PMU1 dường như chỉ đứng sau “siêu ban” PMU18 chút đỉnh.
Ngoài dự án QL1 đoạn Hà Nội – Lạng Sơn, PMU1 còn được “biết tới” với dự án khôi phục, cải tạo QL1 đoạn Vinh – Đông Hà có tổng vốn đầu tư 2.245 tỷ đồng.
Cũng giống như dự án trên, dự án QL1 đoạn Vinh – Đông Hà cũng có vi phạm nghiêm trọng về việc lập tổng dự toán. Khởi công từ năm 1998, đến năm 2003, công trình đã hoàn thành đưa vào sử dụng, gần hết thời gian bảo hành, nhưng vẫn chưa có tổng dự toán được duyệt theo quy định. Thanh tra Chính phủ xác định: Trách nhiệm của sai phạm này thuộc về lãnh đạo Bộ GT-VT và PMU1.
Qua kết luận thanh tra dự án này, còn thấy rõ nhiều biểu hiện “lạ” trong quan hệ giữa Bộ GT-VT, PMU1 với các nhà thầu.
Chẳng hạn, theo quy định của Chính phủ, những công việc trong giải phóng mặt bằng thuộc trách nhiệm của UBND các tỉnh; nhưng Bộ GT-VT vẫn phê duyệt cho PMU1 kinh phí điều tra việc chi trả tiền đền bù, giám sát tái định cư… với số tiền gần 1 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, dù sai quy định, nhưng Bộ GT-VT vẫn phê duyệt “chi phí phục vụ công tác GPMB” cho PMU1 trên 1,7 tỷ đồng để chi tiêu “ngoài dự án”. Nhiều người cho rằng, do đã có những “quan hệ, hiểu biết” nên gần như cứ thứ gì PMU1 “trình” lên, bộ đều “gật”.
Trong khi đó, bản thân PMU1 cũng “gật” xác nhận giá trị hợp đồng không có thuế VAT, tạo điều kiện cho các nhà thầu lợi dụng, xin hoàn thuế không đúng pháp luật trên 35 tỷ đồng.
Chưa hết, cũng trong dự án này, do được “nuông chiều”, quản lý lỏng lẻo nên PMU1 đã để các đơn vị trong liên doanh nhà thầu “nhượng thầu” cho nhau. Hơn thế, một nhà thầu nước ngoài tham gia liên doanh này đã không cần làm gì mà vẫn được hưởng lợi bất hợp pháp trên 40 tỷ đồng!
Dư luận đặt câu hỏi: phải chăng với PMU1 và Bộ GT-VT, ở dự án có vốn đi vay 1.245 tỷ đồng này thì những sai phạm kể trên... là không đáng kể?!
Theo Sài Gòn Giải phóng
