Đó là một trong những giải pháp nhằm tháo gỡ việc chậm trễ trong cấp phát kinh phí nghiên cứu KHCN thời gian qua, khi chúng ta hành chính hóa việc phê duyệt các nhiệm vụ nghiên cứu KHCN như các dự án đầu tư xây dựng cơ bản.
 |
| Bộ trưởng Nguyễn Quân. |
Gỡ nút thắt tài chính
Trả lời câu hỏi việc cấp phát kinh phí quá chậm, khiến nhiều nhà khoa học phải từ chối, vì khi nhận được kinh phí thì nhiệm vụ đã lỗi thời, hoặc kinh phí không đủ thực hiện nhiệm vụ do yếu tốt trượt giá, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, nguyên nhân chính do chúng ta đang hành chính hóa các nhiệm vụ Khoa học Công nghệ.
Theo quy trình hiện nay, trước ngày 31/7 hàng năm, Bộ KHCN phải phê duyệt những dự án của năm sau, gửi sang Bộ Tài chính để chuẩn bị làm dự toán ngân sách, trình Quốc hội phê chuẩn, sau đó mới có kinh phí giao cho nhà khoa học.
Để có danh mục dự án KHCN được phê duyệt vào 31/7 hàng năm, mọi công việc như đề xuất dự án nghiên cứu, thành lập hội đồng tư vấn tuyển chọn, xét chọn... phải được thực hiện ròng rã 5-7 tháng. “Vì vậy, những dự án, nhiệm vụ KHCN, khi được cấp kinh phí, thường là nhiệm vụ được xét duyệt cách đó 1 năm”, Bộ trưởng Nguyễn Quân nói.
Chia sẻ với những ý kiến cho rằng các cơ quan quản lý KHCN cần rút ngắn quy trình thẩm định để nhà khoa học có thể triển khai đề tài nghiên cứu sớm hơn, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, với quy trình xét duyệt kinh phí, đề tài nghiên cứu như hiện nay, dù có giải ngân ngay kinh phí nghiên cứu, thì thời điểm giao kinh phí cũng cách thời điểm đề xuất nhiệm vụ hàng năm.
Chưa kể, vài năm gần đây, ngành KHCN còn phải áp dụng thêm quy trình thẩm định lại một lần nữa đề tài đã được phê duyệt khi tiến hành giải ngân, khiến việc cấp kinh phí nghiên cứu đã chậm càng thêm chậm. Đến khi được Thủ tướng Chính phủ giao kinh phí lại phải chờ thẩm định một lần nữa.
“Ví dụ kinh phí dành cho các nhiệm vụ nghiên cứu KHCN cấp nhà nước năm 2011 đến tháng 2/2012 mới được giao. Kinh phí nghiên cứu năm 2012 thì đến tháng 10/2012 mới được giao và kinh phí năm 2013 vừa mới có”, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết thêm.
Do vậy, việc cải cách cơ chế cấp phát kinh phí cho những nhiệm vụ KHCN là hết sức cần thiết và đã được nêu ra trong Nghị quyết số 20 Hội nghị TƯ 6 (Khóa XI) về “Phát triển khoa học và công nghệ phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”.
Trong đó, nhấn mạnh việc tài trợ kinh phí cho các nhiệm vụ nghiên cứu KHCN phải phù hợp với tiến độ phê duyệt nhiệm vụ này và Trung ương nhất trí rất cao về việc mở rộng áp dụng cơ chế tài chính của quỹ phát triển KHCN.
Đây là hai điểm mấu chốt giải quyết bất cập mà các nhà khoa học đề xuất. Với cơ chế quỹ, chúng ta có thể làm việc chủ động. Sau khi tổng hợp dự toán ngân sách, tiền sẽ sẵn sàng cho các nhà khoa học.
Điều chỉnh quy định theo thực tế
Theo Bộ trưởng Nguyễn Quân, đây là điểm rất quan trọng trong việc xây dựng cơ chế để có thể cấp kinh phí ngay cho các nhà khoa học khi phê duyệt đề xuất nhiệm vụ nghiên cứu KHCN. Còn với cơ chế quỹ, cơ quan quản lý nhà nước về KHCN có thể chủ động để cấp kinh phí cho những đề tài đã được thẩm định, đánh giá.
Đối với quỹ thì không phải quyết toán theo năm mà theo hợp đồng và năm nay sử dụng không hết có thể chuyển sang năm sau. Kinh phí không sử dụng hết năm trước sẽ được tự động chuyển sang năm sau. Từ đó, tạo thuận lợi nhất cho các nhà khoa học. Sắp tới, Bộ KHCN sẽ thể chế hóa những chủ trương này qua Luật KHCN sửa đổi.
Với ý kiến tại sao chúng ta không chủ động điều chỉnh các quy định cho phù hợp với thực tế của hoạt động nghiên cứu KHCN, Bộ trưởng Nguyễn Quân cho biết, hiện nay, chúng ta đã hòa nhập quốc tế. Một trong những bài học của các nước phát triển và các nước thực hiện thành công công nghiệp hóa thời gian qua là không hành chính hóa việc việc xây dựng kế hoạch nghiên cứu khoa học, mà xây dựng cơ chế đặc thù.
Vừa rồi, sau khi TƯ ban hành Nghị quyết 20, Chính phủ đã có Nghị quyết 36 phê duyệt chương trình hành động thực hiện Nghị quyết Hội nghị TƯ 6, trong đó giao cho các bộ ngành nghiên cứu, sửa đổi những điều luật ngân sách hiện hành, thuế thu nhập doanh nghiệp, một số luật chuyên ngành KHCN.
“Điều này đòi hỏi những người làm quản lý nhà nước, đặc biệt là lãnh đạo các bộ ngành, phải đổi mới tư duy. Nếu nói rằng luật ngân sách là chân lý, không thể thay đổi được và yêu cầu thực hiện theo những điều luật đã trở nên lạc hậu, thì chắc chắn chúng ta không bao giờ đổi mới được hoạt động KHCN nói riêng, và cơ chế chính sách để phát triển đất nước nói chung”, Bộ trưởng Quân cho biết.
N.C.K
Theo VTV
