Thủ tục giảm trừ gia cảnh và cách tính thuế thu nhập

>> Những ai phải nộp thuế thu nhập cá nhân? - Kỳ I

Để được giảm trừ gia cảnh, người chịu thuế phải trải qua khá nhiều thủ tục...

Những người phụ thuộc được giảm trừ

Theo dự thảo Thông tư, mỗi đối tượng chịu thuế TNCN sẽ được cấp một mã số thuế. Và về nguyên tắc, việc thu thuế vẫn được khấu trừ tại nguồn chi trả thu nhập. Ví dụ bạn là người làm công ăn lương thì chính cơ quan của bạn sẽ thực hiện việc thu thuế khi trả lương, thu nhập cho bạn.

Theo quy định tại Điều 12 Nghị định số 100 hướng dẫn Luật thuế TNCN vừa được Thủ tướng ký ban hành, việc giảm trừ gia cảnh (là số tiền được trừ (-) vào thu nhập chịu thuế trước khi tính thuế đối với thu nhập từ kinh doanh, thu nhập từ tiền lương, tiền công của đối tượng nộp thuế là cá nhân cư trú) được thực hiện như sau: Trường hợp cá nhân cư trú vừa có thu nhập từ kinh doanh, vừa có thu nhập từ tiền lương, tiền công thì sẽ tính giảm trừ gia cảnh một lần vào tổng thu nhập từ kinh doanh và từ tiền lương, tiền công.

Mức giảm trừ gia cảnh: Đối với mỗi đối tượng nộp thuế là 4 triệu đồng/tháng, 48 triệu đồng/năm. Mức 4 triệu đồng/tháng là mức tính bình quân cho cả năm, không phân biệt một số tháng trong năm tính thuế không có thu nhập hoặc thu nhập dưới 4 triệu đồng/tháng. Đối với mỗi người phụ thuộc mà người nộp thuế có trách nhiệm nuôi dưỡng là 1,6 triệu đồng/tháng kể từ tháng phát sinh nghĩa vụ nuôi dưỡng.

Người phụ thuộc bao gồm các đối tượng sau: Con đẻ, con nuôi, con ngoài giá thú (con dưới 18 tuổi, con thành niên bị tàn tật, không có khả năng lao động, con đang theo học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp hoặc học nghề, vợ (hoặc chồng) không có khả năng lao động hoặc không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng dưới 500.000 đồng/tháng; cha đẻ, mẹ đẻ, cha vợ, mẹ vợ (hoặc cha chồng, mẹ chồng) của đối tượng nộp thuế ngoài độ tuổi lao động hoặc trong độ tuổi lao động theo quy định của pháp luật nhưng bị tàn tật, không có khả năng lao động, không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng dưới 500.000 đồng/tháng...

Mỗi người phụ thuộc chỉ được giảm trừ một lần

Theo dự thảo, đối tượng nộp thuế chỉ được tính giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc nếu đã đăng ký thuế và có mã số thuế. Việc giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc thực hiện theo nguyên tắc mỗi người phụ thuộc chỉ được tính giảm trừ một lần vào một đối tượng nộp thuế trong năm tính thuế.

Người phụ thuộc mà đối tượng nộp thuế có trách nhiệm nuôi dưỡng phát sinh  tháng nào thì được tính giảm trừ tháng đó, khi chấm dứt trách nhiệm nuôi dưỡng thì không tính giảm trừ từ tháng liền kề sau đó.

Trường hợp nhiều đối tượng nộp thuế có chung người phụ thuộc phải nuôi dưỡng thì lựa chọn đối tượng nộp thuế nào khai để được giảm trừ do người nộp thuế lựa chọn và thoả thuận với các người nộp thuế khác trong gia đình. Trường hợp các đối tượng nộp thuế không thoả thuận được thì không được tính giảm trừ.

Đối với việc giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; anh chị em ruột; cô, dì chú, bác, cậu ruột; cháu ruột phải thực hiện theo nguyên tắc là người phụ thuộc đó phải sống cùng với đối tượng nộp thuế. Đối tượng nộp thuế có trách nhiệm kê khai trung thực số người phụ thuộc được giảm trừ và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc kê khai này.

Hồ sơ, thủ tục kê khai người phụ thuộc ra sao?

Đối với con chưa thành niên (dưới 18 tuổi), thủ tục, hồ sơ chứng minh người phụ thuộc là: Bản photocopy Giấy khai sinh. Nếu là con nuôi thì ngoài Giấy khai sinh phải có bản photocopy Giấy chứng nhận là con nuôi của cơ quan có thẩm quyền theo qui định của pháp luật, trong đó ghi rõ quan hệ giữa đối tượng nộp thuế với người phụ thuộc là quan hệ giữa bố (hoặc mẹ) với con nuôi; Con đã thành niên bị tàn tật không có khả năng lao động cần có: Bản photocopy Giấy khai sinh, bản photocopy xác nhận của Trung tâm giám định Y khoa tỉnh, thành phố được thành lập theo qui định của Bộ y tế về mức độ tàn tật không có khả năng lao động.

Với đối tượng chịu thuế có con đang theo học đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp hoặc học nghề (kể cả con đang học ở nước ngoài) phải có các loại giấy tờ sau: Bản photocopy giấy khai sinh, bản photocopy Thẻ sinh viên, hoặc xác nhận của trường; Biên lai thu học phí (hoặc chứng từ nộp khoản chi phí tiền học, tiền sinh hoạt phí) của niên độ phù hợp với năm tính thuế (bản photocopy); Trường hợp sinh viên thuộc đối tượng miễn nộp học phí (con thương binh, liệt sỹ...) thì phải có xác nhận của nhà trường thuộc diện được miễn học phí.

Đối với vợ hoặc chồng, thủ tục, hồ sơ phải có: Nếu đã hết tuổi lao động thì phải có bản photocopy Hộ khẩu xác định rõ mối quan hệ với người nộp thuế hoặc bản photocopy Giấy đăng ký kết hôn; Nếu trong độ tuổi lao động thì ngoài một trong các giấy tờ nêu trên phải có thêm bản photocopy xác nhận của Trung tâm giám định Y khoa tỉnh, thành phố được thành lập theo qui định của Bộ y tế về mức độ tàn tật không có khả năng lao động.

Đối với bố, mẹ, anh chị em ruột thủ tục, hồ sơ như sau:  Nếu đã hết tuổi lao động cần có bản photocopy giấy khai sinh của người phụ thuộc để xác nhận đã hết tuổi lao động, bản photocopy hộ khẩu hoặc giấy tờ liên quan khác để xác định rõ mối quan hệ của người phụ thuộc với đối tượng nộp thuế (là bố, mẹ, anh, chị, em ruột); Nếu trong độ tuổi lao động thì ngoài các hồ sơ nêu trên, phải có bản photocopy xác nhận của Trung tâm giám định Y khoa tỉnh, thành phố được thành lập theo qui định của Bộ y tế về mức độ tàn tật không có khả năng lao động

Đối với ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; cô ,dì, chú, bác, cậu ruột;  hồ sơ phải có: Các giấy tờ hợp pháp chứng minh quan hệ giữa người phụ thuộc với ông, bà, cô, dì, chú, bác là quan hệ ruột thịt.

Cách tính thuế và việc khấu trừ

Việc khấu trừ đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công được thực hiện hàng tháng. Cơ quan chi trả thu nhập căn cứ vào tiền lương tiền công, tạm giảm trừ gia cảnh cho đối tượng nộp thuế, người phụ thuộc theo đăng ký của đối tượng nộp thuế. Trên cơ sở thu nhập còn lại và biểu thuế luỹ tiến từng phần, cơ quan chi trả tính thuế và giữ lại số thuế đã tính để nộp Ngân sách.

Ví dụ: ông A làm việc tại Cty X có thu nhập thường xuyên từ tiền lương hàng tháng là: 10 triệu đồng. Ông A phải nuôi 2 con nhỏ. Hàng tháng Cty X thực hiện khấu trừ thuế của ông A như sau:

Thu nhập của ông A được giảm trừ gia cảnh: 7,2 triệu đồng/tháng (cho bản thân là: 4 triệu đồng/tháng+ 2 người phụ thuộc (2 con) là 3,2 triệu đồng/tháng). Thu nhập tính thuế: 10 triệu – 7,2 triệu = 2,8 triệu. Vậy số thuế thu nhập cá nhân mà ông A phải nộp là: 2,8 triệu x 5% = 140.000 đồng/tháng.

Kỳ sau: Đánh thuế thu nhập từ chứng khoán, bất động sản