> Báo động thuốc kém chất lượng
> Phát lệnh thu, thuốc kém chất lượng đã vào bụng
Từ đầu năm đến nay, theo ước tính số thuốc bị thu hồi cao hơn cùng kỳ năm trước. Đáng nói là nhiều loại thuốc chưa kịp thu hồi đã được bán hết.
Liên tục thu hồi
TS.Trịnh Văn Lẩu, Chủ tịch Hội đồng dược điển và dược thư quốc gia, nguyên Viện trưởng Viện Kiểm nghiệm thuốc T.Ư, lý giải nguyên nhân gần đây số lượng thuốc bị thu hồi có tần suất dày hơn thời điểm trước là do Bộ Y tế đã có chỉ đạo Viện Kiểm nghiệm thuốc T.Ư và hệ thống kiểm nghiệm thuốc trên toàn quốc tăng cường kiểm tra và xét nghiệm để tạo một môi trường thuốc chữa bệnh an toàn.
Năm 2008 đến 2009, có gần 200 lô thuốc bị thu hồi, đến năm 2010, số thuốc này lên tới hơn 900 loại. Từ đầu năm 2011 đến nay, Cục Quản lý dược thông báo thu hồi, rút số đăng ký của 67 lô, mặt hàng thuốc, bao gồm cả thuốc nhập khẩu và thuốc trong nước. Sở Y tế Hà Nội thông báo thu hồi trên thị trường thành phố 12 lô thuốc (6 lô thuốc nhập khẩu và 6 lô sản xuất trong nước), 2 lô mỹ phẩm không đạt chất lượng, xử lý 7 mẫu dược liệu không đạt chất lượng. Theo các nhà quản lý, các vi phạm chủ yếu là lô thuốc không đạt chất lượng về chỉ tiêu định lượng, không đạt về chỉ tiêu độ hòa tan, không đạt về khối lượng, giới hạn tiểu phân, hàm lượng nước, nhiễm khuẩn…
Trong hai năm qua, Trung tâm kiểm nghiệm Hà Nội đã kiểm nghiệm được 1.473 mẫu thuốc. Trong đó có 1.107 mẫu lấy trên thị trường và 366 mẫu do các cơ sở gửi kiểm nghiệm, rất nhiều mẫu không đạt chất lượng. Qua kiểm nghiệm 350 mẫu thuốc nhập khẩu, phát hiện 12 mẫu không đạt. Đặc biệt, trong số 42 mẫu dược liệu được kiểm nghiệm có đến 12 mẫu không đạt.
Theo PGS.TS. Trịnh Văn Lẩu, thuốc đông dược không đạt chất lượng chiếm tỷ lệ cao do chưa sản xuất theo tiêu chuẩn thực hành tốt sản xuất (GMP). Thuốc tân dược kém chất lượng những năm gần đây đang có xu hướng giảm. Tuy nhiên, thuốc giả và thuốc kém chất lượng được sản xuất tinh vi hơn. Thậm chí, nhiều loại thuốc đông dược có trộn tân dược (paracetamol, acid salicylic, betamethason...). Đặc biệt, xuất hiện tình trạng thuốc có chứa tân dược (Mãnh nam, Supai 99 tongkat Ali plus 1) ngụy tạo dưới dạng thực phẩm chức năng. Loại thuốc nào bán chạy trên thị trường là lập tức bị làm giả.
Kiểm soát không chặt chẽ
Hiện hệ thống kiểm nghiệm thuốc đã có mặt ở 62 tỉnh, thành và 2 viện kiểm nghiệm trung ương. Song hệ thống kiểm nghiệm thuốc ở các tỉnh còn hạn chế, nhiều nơi không bằng doanh nghiệp. Dù các viện trung ương lấy mẫu thường xuyên, ngẫu nhiên về kiểm tra nhưng không thể kiểm tra được hết các loại thuốc.
Danh sách thuốc kém chất lượng bị thu hồi ngày càng dài ra, nhưng số liệu thống kê về tác hại của thuốc này đối với sức khỏe người dân thì vẫn chưa có. Nhưng theo các chuyên gia y tế, hậu quả nhãn tiền mà thuốc kém chất lượng mang lại là chúng vô hiệu hóa các liệu pháp điều trị để cứu sống bệnh nhân, trong rất nhiều trường hợp làm bệnh nhân dễ kháng thuốc.
Theo quy định sau khi có kết quả kiểm nghiệm thuốc không đảm bảo chất lượng, Cục Quản lý Dược sẽ yêu cầu cơ sở sản xuất, nhà phân phối phải gửi thông báo thu hồi tới các cơ sở buôn bán hoặc sử dụng thuốc, đồng thời thu hồi toàn bộ lô thuốc kém chất lượng. Theo một chuyên gia trong ngành dược, việc thu hồi có triệt để hay không thì khó có thể kiểm soát được. Khi phát hiện thuốc kém chất lượng và thu hồi, cơ quan chức năng chỉ làm mỗi nhiệm vụ là gửi công văn thông báo tới công ty sản xuất (hoặc nhập khẩu thuốc) đó yêu cầu thu hồi và dừng cấp phép chứ không đề nghị phải bồi thường cho những ai đã trót mua phải thuốc này trước đó.
Quy trình thu hồi thuốc kém chất lượng hiện nay kéo dài cả tháng, thậm chí hơn thế nữa. Khi lệnh thu hồi đến được tay các cửa hàng thì mọi việc đã đâu vào đấy, nhiều thuốc kém chất lượng đã kịp được người bệnh tiêu thụ. Cũng chưa có doanh nghiệp nào bị xử phạt khi phát hiện có thuốc kém chất lượng. Các thông báo của Cục Quản lý dược gửi về chỉ là “thu hồi và báo cáo kết quả với Cục”. Đại diện Cục Quản lý dược chia sẻ, thuốc đưa ra thị trường được kiểm nghiệm 100%. Những thuốc kém chất lượng được phát hiện có thể là thuốc mới khi sử dụng mới phát hiện. Hoặc thuốc nhập khẩu về nhưng điều kiện bảo quản, khí hậu không tốt nên ảnh hưởng chất lượng thuốc.
Tình trạng thuốc dù có lệnh thu hồi vẫn trôi nổi trên thị trường và được mua bán, sử dụng diễn ra đều đặn. Nguyên nhân là do hiện nay khâu hậu kiểm thu hồi thuốc vẫn chưa được kiểm soát và chưa có chế tài xử lý.
