Thành tích phá bom của Vương Đình Nhỏ giữ kỷ lục cao nhất nước, được mệnh danh là “Vua phá bom”. Thời kỳ phục vụ ở Ngã ba Đồng Lộc anh đã được tặng thưởng 1 Huân chương Quyết thắng, 1 Huân chương Chiến thắng, 3 bằng khen của Thủ tướng Chính phủ…
Nếu tổng hợp toàn bộ sự nghiệp của anh có đến 28 huân, huy chương, bằng khen và giấy khen. Khi chiến tranh kết thúc, Vương Đình Nhỏ về nghỉ hưu ở một ngôi làng nhỏ cách Ngã ba Đồng Lộc chừng 500 m. Ông còn tham gia phá hàng chục quả bom để xây dựng trụ sở UBND huyện Can Lộc, nhiều xã lân cận, các huyện và các tỉnh bạn.
Sinh nghề tử nghiệp
Bà con xã Đồng Lộc thường gọi đùa ông Nhỏ là người “nghỉ hươu”: Nói là nghỉ, nhưng ông vẫn cứ chạy như hươu. Địa phương nào phát hiện ra bom cũng đến mời Vương Đình Nhỏ đến giúp.
Các tỉnh lân cận như Nghệ An, Quảng Bình ở đâu gặp tình huống phức tạp là ông Nhỏ luôn có mặt. Ông Nguyễn Tiến Chương - Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Hà Tĩnh - ôn lại kỷ niệm: Năm 1947, đang chiến tranh chống Pháp, tôi làm Huyện đội trưởng Kỳ Anh, Vương Đình Nhỏ là chiến sĩ công vụ sống gần gũi và thân thiết với nhau.
Năm 1968, chiến tranh ác liệt ở Đồng Lộc, tôi là Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban bảo đảm giao thông đã dự một buổi lễ truy điệu sống Vương Đình Nhỏ, trước lúc dẫn đội quân cảm tử xông vào Ngã ba Đồng Lộc phá bom giải phóng cho chuyến xe đặc biệt. Lần đó chú Nhỏ từ cõi chết oanh liệt trở về.
Một ngày cuối tháng 1/1990, chú Nhỏ ra TP Vinh gặp ông Chương thông báo là ở huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) còn rất nhiều bom. Chính quyền và nhân dân trong đó ra đặt vấn đề nhờ ông Nhỏ vào giúp…
Ông Chương bắt tay ông Nhỏ, dặn thêm: Dạo này sức khỏe chú hơi yếu, tôi biếu cho chú ít tiền để bồi dưỡng thêm. Ông Nhỏ không nhận mà còn khoe là vừa mới bán con bò, nay vẫn còn tiền.
Khi nào túng thì vợ con cũng phải nhờ bác. Không ngờ buổi gặp nhau hôm ấy là lần cuối cùng. Khi nhận được tin Vương Đình Nhỏ tử nạn trong trường hợp phá bom gia đình ông Chương ai cũng khóc.
Một ông vua phá bom suốt hai cuộc kháng chiến đã vô hiệu 1.820 quả bom của kẻ thù để rồi cuối cùng cũng phải tử nạn vì bom.
Hành trình đến với danh hiệu Anh hùng
Nói về việc vì sao Vương Đình Nhỏ có thành tích đặc biệt xuất sắc mà vẫn chưa được công nhận Anh hùng. Lý do, năm 1970 khi đã bước sang tuổi 45, Vương Đình Nhỏ đã kết hôn với một cô gái 19 tuổi (kém mình 26 tuổi) tên là Trần Thị Luận ở cạnh Ngã ba Đồng Lộc, con của ông Trần Ký, một đội viên trong đội cảm tử phá bom do Vương Đình Nhỏ chỉ huy.
Sau cái chết tang thương của bố, sức khỏe của mẹ giảm sút ốm yếu thường xuyên, cô gái tên là Luận mới 18 tuổi là người chị cả phải nuôi dưỡng đàn em. Thỉnh thoảng ông Nhỏ qua lại giúp đỡ gia đình.
Được tin vợ ông Nhỏ ở trong quê tận Đèo Ngang, những ngày ông đi biền biệt bận phá bom không về, vợ ông đã đi ngang về tắt với một người đàn ông trong xã. Ông Nhỏ đã về giải quyết xong chuyện gia đình.
Hai bên thuận tình ly hôn. Luận đã làm một cuộc bí mật vào tận Đèo Ngang điều tra rồi về mới quyết định thay đổi cách xưng hô từ “chú” sang “anh”. Hôn lễ hai người vẫn được tổ chức, có đăng ký đàng hoàng.
Thời đó khi khai lý lịch làm hồ sơ phong tặng danh hiệu Anh hùng, ông Nhỏ thật thà khai hai vợ. Một số người không ưng ông đồn thổi rằng ông Nhỏ bỏ vợ già lấy vợ trẻ nên cấp trên không duyệt.
Sau này biết được sự tình thì mọi chuyện đã muộn. Gần đây ông Nguyễn Tiến Chương và ông Trần Quang Đạt - Nguyên Bí thư Tỉnh ủy và Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh - đã vào tận xã Kỳ Thịnh quê ông Nhỏ xác minh sự việc.
Sau khi oan tình được giải, lại thêm một nỗi oan khác cho vong linh Vương Đình Nhỏ khi có người cho rằng “Vua phá bom” do nghèo khổ nên đi phá bom thuê để lấy tiền.
Vậy là chị Đặng Thị Yến - Cán bộ Khu di tích Ngã ba Đồng Lộc - đã tìm gặp lại những nhân chứng từng giữ trọng trách ở UBND xã Đồng Lộc và UBND huyện Can Lộc để xác minh.
Sự thật là khoảng thời gian cuối tháng 1/1990, cán bộ địa phương xã Tân Phước có ra mời Vương Đình Nhỏ vào nhờ phá bom. Ngày 15/3/2004, Phó chủ tịch UBND huyện Can Lộc Bùi Đức Hạnh có Công văn số 175 gửi UBND huyện Hướng Hóa và UBND xã Tân Phước đề nghị xác minh lại sự việc này.
Chị Đặng Thị Yến đã vào tận Hướng Hóa trực tiếp làm việc đó. Tại biên bản xác nhận trường hợp hy sinh do tháo gỡ bom mìn lập ngày 17/3/2004 có đầy đủ đại diện lãnh đạo địa phương ghi rõ: Trong lúc phá bom, ở địa phương cũng bị tổn thất 2 người là ông Hồ Mường - Đại úy Biên phòng và ông Hồ Ka Dền – Tiểu đội trưởng dân quân xã.
Ngày 23/5/2005, Chủ tịch nước đã ra Quyết định số 494 QĐ/CT về việc truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang cho Vương Đình Nhỏ, Đội trưởng Đội phá bom Ngã Ba Đồng Lộc.
Quyết định ban hành từ tháng 5/2005, nhưng do có sự trục trặc nhỏ, đến cuối năm 2005 địa phương mới tiến hành lễ đón nhận danh hiệu Anh hùng cho ông Vương Đình Nhỏ.
