60 năm đường 12B chiến lược: Bắt núi cúi đầu, bắt sông uốn khúc

Bền gan sáng trí

Trên bản đồ vệ tinh google map, đường chiến lược 12B Hòa Bình là một phần của huyết mạch giao thông quốc gia với kí hiệu QL12B nối các tỉnh miền Tây Bắc với vùng duyên hải Bắc bộ để thông ra biển theo hành trình ngắn nhất. Đoạn đường dài gần 50km từ đỉnh Dốc Cun đến ngã ba Hàng Đồi (huyện Kim Bôi, Hòa Bình) giờ tấp nập những dòng xe ngược xuôi. Hai bên đường mọc lên nhiều khu dân cư nhà cao tầng san sát, khang trang, ruộng đồng nối dài, rừng keo rừng luồng phủ kín đồi.

60 năm trước, sau khi T.Ư Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam thành lập đội TNXP xây dựng XHCN đầu tiên để mở đường chiến lược12B, hơn 5.000 chàng trai cô gái độ tuổi "bẻ gãy sừng trâu" được tuyển chọn đã khí thế lên miền sơn cước hoang vu Kim Bôi, Hòa Bình. Họ đến từ 14 tỉnh thành phía Bắc.

Ông Nguyễn Như Uyên (83 tuổi) - Trưởng Ban liên lạc Đội TNXP xây dựng XHCN làm đường 12B Hoà Bình, là một trong số nhiều thanh niên chuẩn bị tốt nghiệp cấp 3 đã tình nguyện xếp bút nghiên đứng vào đội quân khai sơn phá thạch làm đường. Ông Uyên kể, tuyến đường 12B yêu cầu xây dựng trong thời gian rất gấp, bí mật. Đường chưa có sẵn, vừa khảo sát vừa thiết kế, thi công ở một vùng núi non hiểm trở, rừng rậm, suối sâu hoàn toàn bằng sức người. Những mét đường đầu tiên chưa kịp đắp đã có người ngã xuống vì sốt rét ác tính, núi lở. Công trình triển khai được vài tháng lại bước vào mùa mưa.

Đường 12B Hòa Bình đã trở thành một phần tuổi trẻ sôi nổi của cựu TNXP Nguyễn Như Uyên. Ảnh: NVCC

Thế nhưng đội quân trẻ tuổi đã bền gan sáng trí sục sôi khí thế lao động trên công trường thanh niên cộng sản và nở rộ sáng kiến cải tiến nâng cao năng suất lao động. Đại đội Ninh Bình, Hải Dương ở tuyến đầu phải xẻ đồi đắp nền đường hừng hực khí thế thi đua “Bắt núi cúi đầu”. Đại đội Sơn Tây và Thái Bình ở đầu Dốc Cun khởi xướng thi đua “Bắt sông uốn khúc”. Hai đại đội Thanh Hoá có phong trào “Dậy trước mặt trời mọc”. Nhiều sáng kiến cải tiến công cụ lao động được đưa ra. Từ sáng kiến làm xe cút kít một bánh bằng gỗ thay thế quang gánh, đơn vị 106 Hà Nội cải tiến lắp vòng bi cho xe giúp việc vận chuyển đất nhẹ nhàng, tăng năng suất. Trường Thanh niên lao động XHCN Hòa Bình có sáng kiến làm lu lăn đất bằng bê tông để rải cấp phối đảm bảo kỹ thuật...

Ngày 31/12/1959 trở thành ngày hội của đồng bào các dân tộc Mường, Dao, Mông khi chứng kiến lễ thông xe toàn tuyến đường 12B. Tuyến đường rộng 8m, dài gần 50km với 200 cầu cống hoàn thành trước kế hoạch 3 tháng, đảm bảo kỹ thuật. Đội TNXP làm đường 12B Hòa Bình vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.

Trưởng thành mọi mặt

Theo ông Nguyễn Như Uyên, hoàn thành đường 12B mang ý nghĩa chiến lược chính trị, kinh tế và quốc phòng; thúc đẩy kinh tế vùng phát triển, đời sống đồng bào các dân tộc nâng cao về trình độ văn hóa; đồng thời góp phần chi viện cho miền Nam. Các TNXP tham gia làm đường đều khoẻ mạnh, trưởng thành về mọi mặt. Từ công trường đường chiến lược 12B Hòa Bình, nhiều TNXP tôi luyện trưởng thành có cơ hội đi đào tạo, tuyển chọn vào các ngành nghề để tiếp tục đóng góp cho đất nước.

Ban chỉ huy công trường TNXP 12B Hòa Bình đã tiến cử đội viên xuất sắc Nguyễn Văn Hồng (đại đội Thái Bình) - luôn ấp ủ giấc mơ vào giảng đường đại học, đi học ngành pháp lý. Sau thời gian đèn sách, rèn luyện, chàng trai Nguyễn Văn Hồng đĩnh đạc cương vị Chánh án toà Kinh tế  thuộc TAND Tối cao. Nữ TNXP Bích Hậu có ước mơ trở thành nhà báo đã được điều về nhận công tác tại báo Tiền Phong. Sau đó nữ TNXP này nhanh chóng trở thành cây bút giàu tình cảm và quyết liệt của mục Bạn đọc báo Tiền Phong. Nhà báo Bích Hậu cũng không ngần ngại chia đều tiền lương tháng hay tất tưởi đưa đón các cựu TNXP đi khám chữa bệnh.

“Sứ mệnh dựng xây đất nước sẽ lần lượt được giao cho các lớp thế hệ trẻ đảm nhiệm. Tôi có niềm tin những người trẻ hôm nay sẽ kế thừa, phát huy kỳ tích của cha anh trong kháng chiến để đạt những thắng lợi mới đưa Việt Nam phát triển hội nhập, hiện đại”, ông Nguyễn Như Uyên, chia sẻ.