Đặc khu cần đột phá chính sách

Toàn cảnh trung tâm Cái Rồng - Đặc khu Vân Đồn - Quảng Ninh. Ảnh: Minh Châu
Toàn cảnh trung tâm Cái Rồng - Đặc khu Vân Đồn - Quảng Ninh. Ảnh: Minh Châu
TP - Đánh giá về dự thảo Luật Đặc khu dự kiến được thông qua tại Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV tới đây, các chuyên gia cho rằng, ưu đãi thuế chỉ là thứ yếu, quan trọng nhất vẫn là thể chế minh bạch, đột phá về chính sách. Việt Nam đi sau nên vừa phải học hỏi kinh nghiệm vừa phải làm khác biệt và vượt trội. Nhiều ý kiến đồng thuận nên trao quyền hạn nhất định cho người đứng đầu đặc khu.

Đột phá chính sách, quan trọng hơn ưu đãi thuế

Ngay trước thềm Kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIV, dự kiến khai mạc ngày 21/5 và sẽ thông qua Luật Đơn vị hành chính Kinh tế đặc biệt, Hội thảo “Đặc khu - thể chế, chính sách và kỳ vọng thành công” diễn ra ngày 18/5, tại Hà Nội. Đây là lần đầu tiên Luật Đơn vị hành chính Kinh tế đặc biệt (còn gọi là Luật Đặc khu) được xây dựng với 3 đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt: Vân Đồn (Quảng Ninh), Bắc Vân Phong (Khánh Hòa) và Phú Quốc (Kiên Giang).

Tại hội thảo, GS.TS Hoàng Thế Liên, nguyên Thứ trưởng Bộ Tư pháp cho rằng, Luật Đặc khu đang được đề xuất rất nhiều ưu đãi thuế. Song theo ông Liên, ưu đãi thuế chỉ đứng thứ sáu, thứ bảy trong các yếu tố quyết định của nhà đầu tư. Yếu tố tiên quyết vẫn là cơ chế chính sách, môi trường đầu tư. Do đó, thay vì ưu đãi thuế cần phải tạo dựng những chính sách phi thuế.

Chuyên gia Kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới (WB) Sebastian Eckardt cũng cho rằng, việc ưu đãi quá nhiều có thể dẫn tới bị lạm dụng. Ngoài ra, giữa các đặc khu còn có thể xảy ra cuộc đua xuống đáy về ưu đãi thuế hoặc cạnh tranh không lành mạnh để cắt giảm các khuôn khổ pháp lý. Từ đó, tác động xấu đến môi trường kinh doanh, hạn chế chuẩn mực lao động.

Ông Hoàng Thế Liên khẳng định, hệ thống thể chế và pháp luật nước ta phức tạp nhất thế giới bởi có quá nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Trong xu thế hiện nay, theo ông Liên, Luật Đặc khu cần phải có sự phân quyền rõ ràng, luật phải đi thẳng vào đời sống, hạn chế ban hành thông tư. Cùng với đó, vị chuyên gia này cho rằng, phải có cơ chế tuyển chọn, sử dụng công chức thực tài. Cán bộ mà yếu thì những ý tưởng tốt đẹp cũng khó đi vào cuộc sống.

Đồng quan điểm, GS. Augustine Hà Tôn Vinh, Tổng Giám đốc Công ty quản lý Stellar cho hay, nhà đầu tư cần cơ chế chính sách minh bạch, thông thoáng hơn là ưu đãi thuế. Trưởng đặc khu lẽ ra phải có quyền cao nhất lại như một chuyên viên cao cấp, phải đi báo cáo, xin ý kiến rồi một thời gian dài mới xử lý xong thủ tục thì không nhà đầu tư nào muốn đến.

Việc lựa chọn sai địa điểm, thiết kế tồi, hoặc quản lý yếu kém, mục tiêu không rõ ràng đã khiến nhiều đặc khu trên thế giới thất bại. Do đó, theo ông Teo Eng Cheong – Tổng giám đốc Tập đoàn Surbana Jurong, Singapore - muốn thành công cần sự đột phá, khuyến khích các chính sách phi tài chính. “Chẳng hạn, Singapore đã đơn giản hóa thủ tục thông quan hàng hoá nhập khẩu vào đặc khu kinh tế ở sân bay. 90% thủ tục hải quan của hàng hóa đến đây phải giải quyết trong vòng 10 phút. 10% không được thực hiện trong thời gian này phải chuyển lên cấp cao hơn”, ông Teo Eng Cheong dẫn chứng.

Ông Lê Minh Dũng, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Bim Group, cho biết: “Với vai trò là nhà đầu tư, doanh nghiệp mong muốn có thể chế minh bạch. Đối với các nhà đầu tư chiến lược, hiện nay các luật định rất chồng chéo. Hy vọng sau này khi lên đặc khu, chính sách một cửa phân quyền về đầu tư, quy hoạch, phê duyệt được phân quyền về đặc khu. Chúng tôi mong muốn các thể chế minh bạch, cởi mở chứ không phải cơ chế xin cho”.

Đặc khu cần đột phá chính sách ảnh 1 Minh họa: Khều.

Có nên tập trung quyền cho người đứng đầu đặc khu?

Tại hội thảo, Bộ trưởng Kế hoạch & Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, mô hình đặc khu kinh tế đã phát triển từ lâu trên thế giới. Việc phát triển đặc khu có thành công hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố và vấn đề khác nhau, song ông Dũng cho rằng, đây là cơ hội thu hút FDI, tri thức, công nghệ mới, thúc đẩy trao đổi thương mại, mở cửa nền kinh tế trong nước.

Theo ông Dũng, việc xây dựng luật cần thận trọng, đảm bảo cạnh tranh, phù hợp thông lệ quốc tế nhưng cũng không nên quá cầu toàn, đặc biệt khi thế giới liên tục thay đổi. “Ngay cả như Hàn Quốc, trong 10 năm đã sửa luật đến 6 lần. Vấn đề quan trọng hơn là thực thi, triển khai thực hiện ra sao”, ông Dũng nói.

Bàn về cơ chế quản lý ở các đặc khu kinh tế, Tiến sĩ Liu Rongxin, Giám đốc Trung tâm phát triển kế hoạch khu vực, Viện Phát triển Trung Quốc cho rằng, như mô hình của Trung Quốc, các đặc khu kinh tế được cung cấp đầy đủ quyền hạn quản lý, các chức năng quản lý hành chính tương thích. Theo bà Liu Rongxin, đại đa số ban quản lý đặc khu có thành phần từ cấp ủy, chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc, cấp bậc hành chính khá cao. Đa số, ban quản lý đặc khu đều thực hiện chế độ kiêm nhiệm, 1 cơ quan có thể kiêm nhiệm 5-8 bộ ngành. Cũng theo bà Liu Rongxin, ban quản lý đặc khu kinh tế được thành lập bởi Chính phủ, có quyền hạn lớn, tập trung quyền lực nhằm tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư, giải quyết các thủ tục hành chính nhanh gọn, chi phí thấp.

Ông Huỳnh Quang Hưng, Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Quốc (Kiên Giang) cho hay, hiện Phú Quốc đã và đang thu hút rất nhiều nhà đầu tư. “Tuy nhiên, trong quá trình lập và triển khai các dự án, chúng tôi gặp không ít khó khăn khi phải liên hệ các sở, ngành, đặc biệt là Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Kế hoạch và Đầu tư, kể cả UBND tỉnh. Do đó, hy vọng Luật Đặc khu sắp tới được ban hành sẽ giải quyết được những bất cập này, tạo môi trường đầu tư thông thoáng, thu hút nhân tài, nguồn lực từ nhiều phía”, ông Hưng nói.

Các chuyên gia đều bày tỏ đồng thuận quan điểm cần phân quyền, tập trung quyền lực cho người đứng đầu đặc khu. Đồng thời, phải có cơ chế giám sát chặt chẽ lãnh đạo đặc khu. Cùng với đó, các chuyên gia cũng bình luận nhiều về cơ chế tuyển dụng nguồn nhân lực chất lượng cao cho các đặc khu để sớm phát huy hiệu quả kinh tế ở đây.

Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Trường Đào tạo Cán bộ Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam đề xuất, dự thảo Luật Đặc khu cần làm rõ thêm mục tiêu của các đặc khu là gì, ưu tiên phát triển những ngành nghề gì, có cạnh tranh lẫn nhau không? Ngoài ra, cần quy hoạch đặc khu, quy hoạch ngành nghề và không gian trong các đặc khu. “Phải chăng, đặc khu nên xung phong đi đầu về quy hoạch, đi đầu về cải cách hành chính, chính quyền 1 cửa, môi trường sạch, đi đầu về thu hút nhân lực chất lượng cao?”, ông Lực đề xuất. Theo ông Lực, ngay bây giờ, việc cần phải làm của các địa phương là cử bán bộ đi nước ngoài học tập kinh nghiệm quản lý đặc khu.

Theo ông Trần Đình Thiên, thành viên Tổ tư vấn kinh tế của Thủ tướng, vấn đề ưu đãi thuế chỉ là thứ yếu, quan trọng nhất vẫn là thể chế, chính sách. Ông Thiên lưu ý , điều kiện quốc tế thay đổi, đưa ra yêu cầu mới cho phát triển, trong đó có cách tiếp cận đặc khu. Đặc khu không dừng lại ở một thế hệ đây là cơ hội cho chúng ta có cơ hội vượt lên, xây dựng nền tảng cho tương lai. Tuy nhiên, có sẵn sàng vượt lên hay không là chuyện khác.

MỚI - NÓNG
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
TPO - Trong ngày trọng đại, Chu Thanh Huyền và Quang Hải được gia đình nhà gái và nhà trai trao tặng nhiều quà cưới. Theo ghi nhận, cặp đôi nhận được những món quà giá trị từ gia đình 2 bên gồm nhiều kiềng vàng và nhẫn.