Sau 1 đêm đàm phán con thoi đến phút chót để khép lại nhiều tháng đàm phán quanh co, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Jean-Claude Juncker và Thủ tướng Anh Theresa May thông báo đạt được bước đột phá vào sáng sớm 8/12 tại một cuộc họp báo ở Brussels. Điều quan trọng là hai bên đã thống nhất quan điểm về biên giới Ai-len, vấn đề nhạy cảm lịch sử có thể làm chệch hướng các cuộc đàm phán khi đã bước vào thời điểm kịch tính đầu tuần này. Quá trình bàn thảo giờ đây có thể tiếp tục để bàn đến vấn đề hóc búa hơn là quan hệ thương mại trong tương lai giữa Anh và EU.
Đột phá này là bước đi táo bạo đối với bà May vào giai đoạn vai trò lãnh đạo của bà gặp nhiều sóng gió vì đàm phán Brexit chao đảo. Đây cũng là sự thở phào đối với các nhà đàm phán EU vì họ lo sợ xảy ra sụp đổ hoàn toàn nếu hai bên không thoả thuận được. Đột phá giữa EU và Anh đạt được trên 3 vấn đề chủ chốt: văn bản về việc Anh “ly hôn” với EU; quyền lợi của các công dân EU ở Anh sau Brexit và vấn đề biên giới Ai-len. “Đạt đến điểm này đòi hỏi cả hai bên phải biết cả cho và nhận. Tôi tin rằng báo cáo chung đang được đưa ra là vì lợi ích tốt nhất cho toàn bộ Vương quốc Anh”, CNN dẫn lời bà May.
Vấn đề biên giới giữa Bắc Ai-len và Cộng hòa Ai-len sau Brexit luôn là điểm nghẽn trong các cuộc đàm phán, với nỗi lo rằng các điểm kiểm soát nếu được lập nên có thể gây tổn hại cho cả hai nền kinh tế và ảnh hưởng xấu đến nền hòa bình khó lắm mới đạt được ở miền bắc.
Sau cuộc đàm phán đến đêm muộn giữa đảng Bảo thủ của bà May và đảng Liên minh dân chủ Bắc Ai-len (DUP) với quan điểm cứng rắn, bà May hôm qua vội vã đến Brussels. Phát biểu khi đứng cạnh bà May tại trung tâm của EU, ông Juncker nói: “Chúng tôi phải đạt được thỏa thuận trong hôm nay” vì hạn chót 14/12 đang đến. Về điểm nghẽn giữa đảng của bà với DUP, bà May nói: “Về Bắc Ai-len, chúng tôi bảo đảm sẽ không có biên giới cứng, và chúng tôi sẽ duy trì Thỏa thuận thứ Sáu tốt. Không có rào cản bắc – nam và đông – tây”.
Nhiều phản ứng tích cực
Từ khi các nhà đàm phán Brexit bắt đầu ngồi xuống cách đây 6 tháng, EU đã khẳng định quan điểm rõ ràng: Sẽ không thảo luận về tương lai với Anh trừ khi đạt được “tiến triển đáng kể” trong 3 vấn đề: quyền lợi của người dân EU ở Anh phải được bảo đảm; Anh phải trả phí “ly hôn” đáng kể; không lập hàng rào cứng với Bắc Ai-len với Cộng hoà Ai-len sau khi Bắc Ai-len cùng Anh ra khỏi EU còn Cộng hoà Ai-len tiếp tục ở lại EU.
Tiến triển đó giờ đã đạt được, theo tuyên bố chung của các nhà đàm phán EU và Anh. Các công dân EU ở lại Anh sau Brexit sẽ được bảo đảm các quyền lợi về an sinh xã hội, y tế và những quyền lợi pháp lý khác. Anh đồng ý trả phí “ly hôn” khoảng 45-55 tỷ euro.
Phản ứng trước thông tin trên, lãnh đạo đảng DUP Arlene Foster nói với Sky News rằng, đã có những thay đổi sau các cuộc đàm phán với bà May. “Chúng tôi hài lòng với những thay đổi này vì đối với tôi nghĩa là không có ranh giới đỏ trên Biển Ai-len và chúng tôi có sự xác nhận rõ ràng rằng, toàn bộ Vương quốc Anh sẽ ra khỏi EU, rời khỏi thị trường thống nhất, rời khỏi liên minh thuế quan”, bà Foster nói.
Bộ trưởng Tài chính Anh Philip Hammond hoan nghênh trên Twitter: “Thông báo hôm nay tại Brussels là cú hích cho nền kinh tế Anh. Giờ đây hãy cùng hoàn tất một thoả thuận thương mại để mang lại cho nước Anh việc làm, công việc kinh doanh và sự thịnh vượng”. Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp cho biết họ cảm thấy “thở phào nhẹ nhõm”.
Bộ trưởng Nội vụ Anh Amber Rudd bày tỏ vui mừng về thỏa thuận. “Thật vui là chúng ta đã đạt được một thoả thuận giúp bảo đảm quyền lợi cho cả người dân EU ở Anh và người dân Anh ở EU. Tôi hy vọng điều này sẽ khiến những ai bận tâm có thể thở phào. Chúng ta đang xây dựng một quy trình áp dụng mới đơn giản và trơn tru. Người dân EU và Anh không cần phải làm gì”, Bộ trưởng Rudd nói.
Tuy nhiên, cựu lãnh đạo đảng Độc lập Anh Nigel Farage tấn công bà May vì cho rằng thoả thuận này “không thể chấp nhận được” và sẽ đưa nước Anh tiến tới “giai đoạn sỉ nhục tiếp theo”, báo Telegraph đưa tin.
