Các vụ việc bắt giữ qua lại giữa Nga và Mỹ cùng với cáo buộc công dân nước kia làm gián điệp chống lại nước này đã liên tiếp xảy ra và một số người trong cuộc nói thậm chí họ cũng không hiểu chuyện gì đang xảy ra.
“Không rõ chúng có quan hệ gì với nhau hay không. Nhưng vì diễn ra cùng thời điểm, có thể đó là những hành động trả đũa”, anh trai của Paul Whelan, người Mỹ, mới bị bắt giữ ở Nga, nói với hãng tin Mỹ AP.
Paul Whelan, cựu thủy quân lục chiến Mỹ, đồng thời có quốc tịch Anh, Canada và Ireland, bị bắt tại Moscow cuối tháng 11/2018. Vụ bắt giữ này dẫn đến các đồn đoán rằng Nga có thể sử dụng anh này trao đổi một công dân Nga mới nhận tội làm gián điệp tại Mỹ.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga Ryabkov nói còn quá sớm để thảo luận về việc trao đổi Whelan và Maria Butina bởi cho đến nay Whelan chưa chính thức bị kết án, theo báo chí Nga.
“Không thể và không đúng khi bàn chuyện đó (trao đổi) bây giờ khi chưa có bản án chính thức”, ông Ryabkov được hãng tin Nga RIA-Novosti trích lời. “Nhưng việc này (kết án) cũng sớm thôi”, ông nói với Interfax.
Một số tờ báo Nga trước đó trích dẫn nguồn tin ẩn danh nói Whelan đã bị kết tội gián điệp với mức án lên tới 20 năm tù.
Giới chức Nga chưa công bố chi tiết những hoạt động của Whelan và lúc đầu anh này chỉ được xác định là một người Mỹ. Đến hôm thứ Sáu vừa rồi, tư cách công dân Canada, Anh và Ireland của Whelan mới được biết đến.
Đại sứ Mỹ tại Nga Jon Huntsman Jr. đã tới thăm Whelan tại nhà tù Lefortovo ở Moscow. Đại diện ngoại giao Anh, Canada và Ireland cũng đã làm thủ tục để được tới thăm anh này.
Whelan, 48 tuổi, bị thải loại khỏi thủy quân lục chiến Mỹ vì “hành vi xấu”. Sau đó, anh ta làm giám đốc an ninh toàn cầu cho một công ty linh kiện ô tô của Mỹ, sống tại bang Michigan. Gia đình nói anh này đến Moscow dự một đám cưới.
Paul Whelan mở tài khoản trên trang mạng xã hội VKontakte, tương tự như Facebook nhưng phổ biến ở Nga.Tài khoản này cho thấy anh ta có nhiều mối liên hệ ở Nga. Nhiều người học tại các trường liên quan đến quân sự, hàng không dân dụng hay kỹ thuật. Nhiều người có sở thích liên quan đến thể thao và vũ khí.
Thêm một người Nga bị bắt
Trong khi cô Maria Butina chưa được thả tự do, một người đàn ông Nga vừa bị bắt tại một vùng lãnh thổ Mỹ ở Thái Bình Dương và di lý về Florida, Mỹ, theo Bộ Ngoại giao Nga.
Dmitry Viktorovich Makarenko, bị bắt ngày 29/12/2018 trên đảo Saipan thuộc quần đảo Bắc Mariana, theo thông cáo của Bộ Ngoại giao Nga ngày 5/1. Cùng thời điểm đó, đại sứ quán Nga ở Washington biết được những gì đã xảy ra với Makarenko nhưng không phải từ giới chức Mỹ, mà từ tin báo của gia đình.
“Giới chức Mỹ, vi phạm công ước song phương về lãnh sự, đã không thông báo về việc công dân của chúng tôi bị bắt trong thời hạn ba ngày. Đây không phải là lần đầu tiên việc này xảy ra. Mỹ làm ngơ trước những nghĩa vụ quốc tế đã trở thành chuẩn mực”, Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố, được CNN tường thuật.
Các tài liệu tòa án ở Mỹ cho thấy một bị can có tên Dmitrii Makarenko, còn được gọi là Dmitryi, bị bắt giữ ngày 29/12/2018 ở quần đảo Bắc Mariana với nghi vấn anh này tìm cách xuất khẩu các trang bị quân sự mà không có giấy phép, rửa tiền.
“... Makarenko, sinh năm 1979, đã đến đảo Saipan cùng với vợ, con nhỏ và bố mẹ già. Anh bị FBI (Cục điều tra Liên bang Mỹ) bắt giữ tại sân bay ngay khi vừa đến”, Bộ Ngoại giao Nga thông báo về vụ Makarenko.
Makarenko bị cáo buộc cùng một người đàn ông khác là Vladimir Nevidomy hồi tháng 6/2017 tìm cách xuất khẩu thiết bị quân sự, bao gồm ống nhòm nhìn đêm, từ Mỹ qua Nga mà không có giấy phép, Reuters trích tài liệu của tòa án Mỹ cho hay.
Bộ Ngoại giao Nga nói các quan chức Nga chưa thể tiếp cận Makarenko tại Florida và nói Washington cũng chưa đưa ra lời giải thích về việc bắt giữ anh này.
