Đó là một số ý kiến được đưa ra tại Hội thảo Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) về tăng cường hợp tác thực thi luật pháp trên biển, do Bộ Ngoại giao Việt Nam đồng chủ trì với Úc và Liên minh châu Âu (EU) từ ngày 18-19/1 tại Nha Trang. Tham dự hội thảo có khoảng 80 quan chức, chuyên gia, học giả về an ninh biển đến từ 22 quốc gia và các tổ chức quốc tế.
Trong bài phát biểu dẫn đề, Thứ trưởng Ngoại giao Nguyễn Quốc Dũng đề cập đến việc giải quyết các thách thức đang đe dọa đến pháp luật và trật tự trên biển, bao gồm gia tăng tội phạm trên biển, cướp biển, cướp có vũ trang, buôn bán ma túy, buôn người diễn ra thường xuyên, nạn đánh bắt cá bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định diễn biến phức tạp… Ông Dũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của lực lượng thực thi pháp luật trên biển và sự cần thiết của việc hợp tác giữa các cơ quan này để kiểm soát, ngăn chặn và ứng phó với các thách thức trên. Việc thực thi hiệu quả các nghĩa vụ của các cơ quan thực thi pháp luật trên biển không chỉ đóng góp vào việc theo đuổi các lợi ích hàng hải quốc gia trong ba khía cạnh của an ninh hàng hải, an toàn hàng hải và phát triển nguồn lợi biển mà còn đảm bảo rằng những điều này được thực hiện theo luật pháp quốc tế, ông nói.
Ở khu vực, hợp tác thực thi pháp luật là một phần trong nỗ lực đảm bảo an ninh, an toàn hàng hải, đặc biệt là tại các cơ chế do ASEAN dẫn dắt như ARF, ADMM Plus, EAS, EAMF… Tuy nhiên, việc hợp tác giữa các cơ quan thực thi pháp luật trên biển còn gặp một số khó khăn như các quốc gia có thể chế về lực lượng thực thi pháp luật trên biển khác nhau, các tranh chấp về biển và lãnh thổ còn tồn tại trong khu vực… Điều kiện tiên quyết để hợp tác tốt giữa các lực lượng thực thi pháp luật trên biển là niềm tin giữa các bên. Niềm tin này được xây dựng dựa trên các biện pháp được đưa ra tại các diễn đàn như ARF và các cơ chế khu vực khác.
Các đại biểu dự hội thảo nhận định tình hình an ninh biển ở khu vực có tính chất phức tạp, đa diện, đa tầng lớp, nên việc duy trì hòa bình, an ninh và ổn định biển cần có sự hợp tác của các nước trong khu vực cũng như trên thế giới trong lĩnh vực thực thi pháp luật trên biển để đối phó với nhiều vấn đề an ninh biển phi truyền thống.
Để có cơ sở triển khai hợp tác khu vực trong thực thi pháp luật, việc duy trì trật tự, thượng tôn pháp luật cũng như hài hòa hóa khuôn khổ pháp lý là cần thiết. Tuy nhiên, thực tế hợp tác tại các khu vực khác trên thế giới, như hợp tác của EU tại Địa Trung Hải hay Diễn đàn Cảnh sát biển Bắc Thái Bình Dương tại Bắc Cực cho thấy, đây là tiến trình cần nhiều thời gian. Đa số đại biểu cho rằng, việc cụ thể có thể làm trước mắt là chia sẻ thông tin và hợp tác nâng cao năng lực, qua đó xây dựng lòng tin cũng như đem lại lợi ích thiết thực cho các cơ quan thực thi pháp luật hoàn thành nhiệm vụ, từ đó làm động lực hướng tới hợp tác sâu rộng hơn.
