Thứ nhất, cách mạng 4.0 dường có vẻ đang ở giai đoạn “chém gió” là chính. Một trong những cốt lõi của cách mạng kiểu mới là nông nghiệp cùng chế biến sâu luôn nằm trong nhóm ưu tiên một. Đơn giản chỉ vì, muốn tiếp tục làm ra lịch sử, “trước hết người ta phải có đồ ăn thức uống” (Marx-Engels). Vậy mà rau củ quả chế biến cao cấp của ta được quan tâm kiểu gì mà vẫn chỉ chiếm 0,02% tổng giá trị xuất nhóm hàng?
Thứ hai, chủ yếu xuất tươi sống nhưng cứ đủng đỉnh như cách hành xử với thứ đã qua chế biến “không bán được hôm nay thì mai”. Bộ NN&PTNT chỉ đạo khảo sát khẩn cấp tình trạng để xó 5.000 tấn củ cải ở xã Tráng Việt (huyện Mê Linh, Hà Nội) cách trụ sở tư lệnh ngành chưa đầy 20 km về phía tây bắc. Điều đó cho thấy khoảng cách vời vợi giữa quản lý với thực tế.
Hàng loạt rau củ quả khác từ nam chí bắc cũng rớt giá mạnh chứ không chỉ đơn lẻ Tráng Việt. Quãng này năm ngoái cũng vậy, sau đợt giá rau củ quả tăng vọt nửa cuối năm 2016 do thiên tai. Thời gian dù ngắn ngủi vẫn lấp ló tính quy luật. Vậy nhà quản lý phản ứng thế nào và liên thông ra sao với bà con từ cái mà họ không thể không biết ấy?
Tại diễn đàn “phát triển thị trường cho ngành rau củ quả…” ở Nam Bộ cuối 2017 với sự tham dự của thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, đại diện Hàn Quốc và Nhật Bản nói muốn nhập rau từ VN. Xứ sở kim chi chỉ có “2,5 triệu nông dân và thiếu nhân lực do đa số cao niên”. Vậy tại sao để xảy ra tình trạng biến thành rác hàng chục ha củ cải ở Tráng Việt? Hạt giống nhập từ Hàn-Nhật, mỗi củ 1,1-7kg, quá khủng so với củ truyền thống chỉ cỡ vài trăm gram. Các “nhà” đi đâu hết rồi khi thứ mà người Hàn gọi là “sâm trắng” có thể chuyển sang chế biến bằng truyền thống như ép lấy nước, detox, hay sấy khô làm ca la thầu?
Cốt lõi của cách mạng 4.0 là đưa công nghệ thông tin nhập cuộc. Start up TQ Mỹ Thái (Meicai) khởi nghiệp từ chính thứ mà họ đặt tên với nghĩa tiếng Việt là “Rau Đẹp”. Từ 2014 đến nay, “Rau Đẹp” cấp rau củ cho nhà hàng từ kết nối qua một ứng dụng trên smartphone. Đầu năm nay, khi có 10 triệu nhà hàng kết nối, Mỹ Thái còn gọi vốn một lúc được 450 triệu USD.
Bao giờ chúng ta mới có một start up nhập cuộc giúp nông dân kiểu như vậy. Một cuộc “cách mạng củ cải”, cắt giảm các khâu trung gian bằng công nghệ 4.0, điều mà mô hình quản lý và bán lẻ truyền thống đang tỏ ra lỗi thời?
