Thanh gươm và chiếc áo trấn thủ năm xưa Bác Hồ tặng người em kết nghĩa - “Vua Mèo” Vương Chí Sình chính thức trở về Bảo tàng Hồ Chí Minh ngày 2/8.
Ông Vương Quỳnh Xuân-con trai lớn của ông Vương Đình Thọ- tức cháu nội đích tôn của “Vua Mèo” Vương Chí Sình phát biểu: “Tôi vô cùng vui mừng trao tặng Chính phủ hai kỷ vật quý mà cách đây hơn nửa thế kỷ Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng ông nội tôi”.
Chiếc áo trấn thủ màu cỏ úa thêu ngôi sao vàng do chị em phụ nữ tỉnh Hải Dương làm tặng Bác với dòng chữ thêu: “Kính tặng Hồ Chủ tịch - Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam Hải Dương”. Bác Hồ nhận áo và cho thêu thêm bên dưới dòng chữ: Chuyển tặng Vương Chí Thành, đại biểu Quốc hội, bên dưới ký tên Hồ Chí Minh, sau đó chuyển tặng “Vua Mèo” Vương Chí Sình vào mùa thu đông 1950. Chiếc áo vẫn nguyên vẹn sau hơn nửa thế kỷ- các dòng chữ được thêu chỉ màu đỏ, trắng, vàng còn rõ ràng.
Ông Vương Quỳnh Xuân nói: “Năm 1956, để tỏ tấm lòng với ông nội tôi, người có công lao trực tiếp với cách mạng, Bác Hồ tặng ông một thanh gươm bằng thép tốt đích thân Bác chỉ thị cho Xưởng quân khí Bộ Quốc phòng làm. Tự tay Bác viết lên hai bên của bao thanh gươm tám chữ nho: Tận tâm báo quốc/Bất thụ nô lệ”. Bác cử Bùi Công Trừng làm phái viên thay mặt Người mang thanh gươm đó lên tận thị xã Hà Giang trao tặng ông trước toàn thể lãnh đạo và đại diện đồng bào các dân tộc trong tỉnh.
Thanh gươm sắc nhọn, dài hơn 70cm, có chuôi bằng sừng màu đen gắn nổi hình ngôi sao màu bạc. Bao thanh gươm là vỏ gỗ tốt có 3 đai kim loại, quai đeo bằng da đã cũ nhưng còn tốt. Tám chữ nho Bác Hồ viết vẫn nhìn rõ.
Chuyện Bác Hồ kết nghĩa anh em với “Vua Mèo” Vương Chí Sình trở thành huyền thoại từ miền xuôi tới miền ngược, được nhắc trong nhiều bài viết. Theo ông Vương Quỳnh Xuân, chính ông ghi lại câu chuyện theo lời kể của ông Vương Đình Thọ (con trai “Vua Mèo” Vương Chí Sình). Ghi chép này giúp công chúng hiểu cặn kẽ hơn về mối quan hệ đặc biệt giữa Hồ Chủ tịch và Vua Mèo.
Cuối tháng 8/1945, cụ Vương Chính Đức và con trai Vương Chí Sình nhận được tin báo người Pháp và người Nhật bị lật đổ, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được thành lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu. Cụ Vương Chính Đức quyết định cử con trai Vương Chí Sình từ dinh thự ở Sà Phìn tìm mọi cách về Hà Nội gặp bằng được Hồ Chủ tịch, trong khi đó Hà Giang chưa được giải phóng.
Lực lượng Quốc dân Đảng do Hoàng Quốc Chính cầm đầu đang thao túng quyền lực ở Hà Giang quyết ngăn Vương Chí Sình về Hà Nội. Vương Chí Sình được hai đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam (do Trung ương cử lên chỉ đạo giải phóng tỉnh Hà Giang) giúp đỡ. Ông Mai Trung Lâm (một trong hai đảng viên) là người trực tiếp đưa vợ chồng Vương Chí Sình vượt vòng vây về tới Hà Nội an toàn.
“Cuộc gặp giữa Hồ Chủ tịch và ông Vương Chí Sình diễn ra trong bầu không khí vô cùng thân thiết, tràn đầy tình cảm đặc biệt. Hai người kết nghĩa anh em để khẳng định mối quan hệ có một không hai này. Đó là bước ngoặt vô cùng quan trọng bởi “Vua Mèo” theo cách mạng có nghĩa toàn thể người Mèo Hà Giang và các dân tộc thiểu số ở Hà Giang đều theo cách mạng. Ý nghĩa lớn lao còn ở chỗ “Vua Mèo” chủ động tìm đến Bác Hồ và cách mạng trước khi tỉnh Hà Giang được giải phóng”, ông Vương Quỳnh Xuân ghi lại theo lời bố.
Bác Hồ đề nghị ông Vương Chí Sình giữ chức vụ Chủ tịch tỉnh Hà Giang nhưng ông Vương chỉ xin giữ chức Chủ tịch Đồng Văn (hiện nay là ba huyện Mèo Vạc, Đồng Văn và Yên Minh). Ông trở về Hà Giang và được bầu là đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Đến năm 1960, Vua Mèo tiếp tục được bầu làm đại biểu Quốc hội khóa II.
“Bao nhiêu năm trôi qua, thanh gươm và chiếc áo trấn thủ do Hồ Chủ tịch tặng là báu vật quý giá nhất luôn được con cháu họ Vương chúng tôi gìn giữ cẩn thận, nguyện tiếp tục phấn đấu theo con đường mà ông cha lựa chọn theo Bác Hồ, theo Đảng. Lời căn dặn cuối cùng của bố tôi-con trai Vua Mèo Vương Chí Sình- là tôi thay mặt bố trao tặng Chính phủ Việt Nam hai kỷ vật quý báu”, ông Vương Quỳnh Xuân nói. Di nguyện của ông Thọ là được gia đình mang tro cốt của ông từ Canada trở về xã Sà Phìn, huyện Đồng Văn.
“Mong muốn của tôi và gia đình là hai bảo vật sẽ được Bảo tàng Hồ Chí Minh gìn giữ và bảo quản tốt để giới thiệu cho đồng bào trong nước và khách nước ngoài chiêm ngưỡng, hiểu rõ mối quan hệ đặc biệt giữa Hồ Chủ tịch và Đảng ta với “Vua Mèo” và toàn thể đồng bào Mông”, ông Xuân nói.
TS. Vũ Mạnh Hà, Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh phát biểu: Hai kỷ vật mang thông điệp sâu sắc của Người dành cho đồng bào Mông. Ông Hà cam kết gìn giữ, hoàn thiện hồ sơ và sớm giới thiệu rộng rãi giúp công chúng hiểu thêm tư tưởng đại đoàn kết dân tộc của Hồ Chủ tịch cũng như đóng góp của đồng bào Mông với đất nước, tình cảm của cụ Vương Chí Sình và các thế hệ con cháu dành cho Chủ tịch Hồ Chí Minh.
