Những điều ít biết về nhạc sỹ sáng tác bài hát “Nam Bộ kháng chiến”

Những điều ít biết về nhạc sỹ sáng tác bài hát “Nam Bộ kháng chiến”
Bài hát “Nam bộ kháng chiến” của nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn ra đời như là một lời tuyên thệ, lời hiệu triệu toàn dân cùng đoàn kết lại, đánh đuổi thực dân Pháp xâm lược.
Những điều ít biết về nhạc sỹ sáng tác bài hát “Nam Bộ kháng chiến” ảnh 1
Ông Tạ Thanh Sơn trong áp phích tuyên truyền tại trụ sở Hội Cựu giáo chức Sài Gòn

Mùa thu năm 1945, chỉ chưa đầy 1 tháng sau khi giành được độc lập, người dân miền Nam lại phải đối mặt với cuộc kháng chiến mới, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

Được hậu thuẫn của đế quốc Anh, ngày 23/09/1945, chúng đã đánh úp các công sở và những vị trí chiến lược, mở đầu cuộc chiến xâm chiếm đất nước ta một lần nữa.

Toàn miền Nam đã đứng lên đáp lời kêu gọi của ủy ban kháng chiến. Chính trong những ngày tháng hào hùng đó, có một bài hát đã ra đời kịp thời như là một lời tuyên thệ, lời hiệu triệu toàn dân “Mùa thu rồi, ngày 23 ta đi theo tiếng ca sơn hà nguy biến…”. Đó là bài hát “Nam bộ kháng chiến” của nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn.

Nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn quê ở huyện Trà Ôn - tỉnh Vĩnh Long. Theo những người sống cùng thời với nhạc sỹ kể lại thì thủa nhỏ, nhạc sỹ Tạ Thanh Sơn theo học tại trường trung học Cần Thơ.

Bác sỹ - cán bộ lão thành cách mạng Trần Cửu Kiến nhớ lại”. “Khoảng những năm cuối thập niên 30, khi chúng tôi đang học năm thứ 3 trung học thì Tạ Thanh Sơn bắt đầu vào trường.

Chúng tôi cùng ở một phòng trong khu nội trú bao gồm tôi, Tạ Thanh Sơn, Nguyễn Việt Nam, Lưu Hữu Phước. Ngoài ra còn có một người nữa học cùng khoá với Tạ Thanh Sơn nhưng ở bán trú là Nguyễn Hữu Có.

Ngày đó Sơn đã tỏ ra có năng khiếu về âm nhạc, anh học rất giỏi môn nhạc, và chơi đàn măng - đô - lin rất hay. Ngoài giờ học Sơn hay rủ chúng tôi đi ra bãi cồn gần chợ Cần Thơ nghe hát đối.

Đối với tôi thì hát đối nghe không hay lắm nhưng Sơn lại tỏ ra rất thích. Tôi hát bài “Nam bộ kháng chiến”, mà không nghĩ tác giả là Sơn. Mãi đến khi gặp Sơn trong lớp học chính trị tại bưng thuộc kênh Bảy Bồng - Đồng Tháp, hỏi Sơn thì mới biết.

Năm 1953, khi tôi đã vào thành nội để hoạt động hợp pháp Sơn có gặp tôi và đưa lời hai bài hát “Nam bộ kháng chiến”  cho tôi xem. Tôi bảo lời một đã hay quá rồi hào hùng quá rồi, cần chi đến lời  hai nữa!”.

Sau khi học xong trung học Cần Thơ, Tạ Thanh Sơn lên Sài Gòn làm nghề giáo viên. Cũng chính những năm này phong trào thanh niên tiền phong tại Sài Gòn bắt đầu phát triển mạnh.

Những điều ít biết về nhạc sỹ sáng tác bài hát “Nam Bộ kháng chiến” ảnh 2
Tập thể lãnh đạo nghiệp đoàn giáo học nội đô sau Hiệp định Geneve, ông Tạ Thanh Sơn đứng ngoài cùng bên trái

Như nhiều thanh niên yêu nước, Tạ Thanh Sơn đã tham gia lực lượng thanh niên tiền phong. Chính lực lượng này là trụ cột và góp phần rất lớn trong cuộc cách mạng tháng 8/1945.

Sau ngày 23/9, nhiều chiến sĩ thanh niên tiền phong đã trở thành lực lượng nòng cốt của cách mạng, người ra chiến khu, người nằm lại hoạt động trong nội thành.

Tạ Thanh Sơn tiếp tục với nghề giáo, tham gia hoạt động trong lòng địch. Nhà giáo lão thành Phan Văn Phổ nhớ lại: “Ngày đó Tạ Thanh Sơn dạy học tại trường Huỳnh Khương Ninh cùng với tôi. Vì là hoạt động bí mật nên anh em dù gặp nhau nhiều lần nhưng cũng ít nói chuyện với nhau.

Chúng tôi cùng tham gia nghiệp đoàn giáo học tư thục Việt Nam là nghiệp đoàn giáo viên yêu nước ngày đó. Chúng tôi rải giáo viên đi các trường để làm nòng cốt cho hoạt động, Tạ Thanh Sơn cũng đi dạy ở một số trường khác để tạo cơ sở.

Tuy ít trò chuyện với nhau nhưng nhiều anh em đều nhận xét Sơn là người năng nổ, hoạt động tích cực. Còn khi hỏi Sơn về bài “Nam Bộ kháng chiến” Sơn chỉ cười, cho rằng đó là một đóng góp nhỏ cho cách mạng. Nhưng Sơn cũng rất vui vì được nhiều người hát”.

Sau năm 1954, Tạ Thanh Sơn vẫn tiếp tục dạy học ở Sài Gòn. Do những ngày đó các hoạt động phong trào gặp nhiều khó khăn nên nhiều lực lượng yêu nước đã không liên lạc được với cách mạng, Tạ Thanh Sơn cũng trong trường hợp đó.

Dạy học một thời gian, Tạ Thanh Sơn đưa cả gia đình qua bên Campuchia rồi lại quay về Cần Thơ sinh sống. Sau ngày giải phóng miền Nam, Tạ Thanh Sơn đã được gặp lại nhiều đồng nghiệp trong nghiệp đoàn Giáo học tư thục ngày xưa tại Sài Gòn.

Theo tài liệu tại trụ sở Hội Cựu giáo chức Sài Gòn, Tạ Thanh Sơn tham gia tại Mặt trận tổ quốc tỉnh Cần Thơ. Vì ông là người khiêm tốn nên những người làm việc cùng ông không mấy ai biết rằng đây chính là tác giả bài hát “Nam bộ kháng chiến” vang dội một thời.

Cuối năm 2004, trong đợt hội thảo về xây dựng tượng đài Nam bộ kháng chiến, nhiều đại biểu đã cho rằng nên lấy hình tượng cái nóp trong bài hát của Tạ Thanh Sơn “Nóp với giáo mang trên ngang vai, nhưng thân trai nào kém oai hùng…” để thể hiện tinh thần ngày 23/9 của người dân miền Nam.

Theo ý kiến tại hội thảo, hình ảnh chiếc nóp đã gắn liền với đời sống của người chiến sỹ cách mạng lúc bấy giờ và đã phản ánh rất sinh động tinh thần chiến đấu hào hùng, anh dũng của quân và dân miền Nam.

Đã 60 năm trôi qua, tinh thần và khí phách của người dân miền Nam vẫn còn hừng hực qua bài hát “Nam bộ kháng chiến”. Dù tác giả Tạ Thanh Sơn ít được nhắc tới nhưng sức sống hào hùng của bài hát thì vẫn còn đọng trong tâm trí mọi người. Bởi bài hát đã gắn chặt với lịch sử Việt Nam với ngày Nam bộ kháng chiến.  

MỚI - NÓNG
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
Chu Thanh Huyền đeo vàng trĩu cổ
TPO - Trong ngày trọng đại, Chu Thanh Huyền và Quang Hải được gia đình nhà gái và nhà trai trao tặng nhiều quà cưới. Theo ghi nhận, cặp đôi nhận được những món quà giá trị từ gia đình 2 bên gồm nhiều kiềng vàng và nhẫn.