Thế hệ 4.0

minh họa: ĐỖ ĐỨC
minh họa: ĐỖ ĐỨC
TP - Nó vẫn như xưa. Nói chuyện được vài câu là cãi. Một đứa thường trực phản biện. Như một luật sư, trong đầu nó luôn đặt câu hỏi ngược. Thế hệ 4.0 là thế đó.

Ngày sinh con, mẹ nó bảo đứa đầu anh đặt tên, đứa thứ hai này để em đặt. Không chờ tôi hỏi, mẹ nói luôn: Tên nó là Thiên Hương. Là hương của đất trời. Nó sẽ là đứa con xinh đẹp, em tin thế.

Trẻ mới đẻ đứa nào chẳng giống đứa nào, nhưng mẹ nó bảo, rồi anh xem, nó rất xinh.

Mà đúng thế thật.

5 tuổi, em nó ngứa lưng đòi mẹ gãi, nó bảo, ngứa thì tự gãi. Mẹ đi vắng thì mày đòi ai!

7 tuổi, mẹ hỏi: Lớn lên con thích làm gì? Làm giám đốc/ Lý do/ Vì đi làm có xe đón. Chẳng biết nó lấy thông tin từ đâu mà ước mong vậy.

8 tuổi, thầy tử vi qua nhà chơi, tôi hỏi: Thầy xem con này sau lớn học hành thế nào. Thầy bấm tay nhẩm ngày giờ năm sinh, nói luôn: Chú đừng lo, con này không học mà thành.

Thầy nói thế biết thế, sao có chuyện không học mà thành. Đó là cách nói phóng túng về tương lai của nó.

Năm lớp 11, rục rịch chuyện thi cử. Tôi bảo: Con thi báo chí đi. Tôi biết năng lực chữ nghĩa của nó: Xông xáo, lợi khẩu, nghĩ nhanh, viết tốt. Năng khiếu ấy không phải ai cũng có. Nhưng nó bảo không/ Tại sao/ Vì làm báo chí cũng gò bó. Lúc đó mới đầu năm 2000.

Không học báo mà sau này thi thoảng nó vẫn viết cho một số báo về thời trang mà tôi đọc không hiểu hết. Nó lúi húi làm hồ sơ thi mĩ thuật. Tôi bảo bố vẽ, chị cũng nghề vẽ, con chọn nghề nào khác đi. Nó gọn lỏn: Con chọn vẽ, nghề đó con thích, nó là nghề tự do.

Loay hoay, thi đến năm thứ hai rồi cũng đậu vào Yết Kiêu, ngành sư phạm. Nó có những khả năng đặc biệt, có thể mua sách về tự học. Đó là điều tôi không làm được. Tôi học gì cũng phải có thầy.

Nó có thể say sưa ngồi trước máy tính hàng giờ tập phát âm tiếng Anh, như ca sĩ luyện giọng không chán. Có lần dám nhận dịch ca bin cho một lớp hướng dẫn nghiệp vụ báo chí Thụy Điển tổ chức, mà làm được!

Có cái máy quay băng nhựa mi ni, nó loay hoay bóc băng số hóa, dựng các clip quảng cáo, lồng nhạc, lồng tiếng. Nó làm theo sách! Mình thì mù tịt. Đấy là những năm mới bước vào đại học.

Mua cho nó máy tính, mua cả kim từ điển để học được nhiều hơn. Tôi có kinh nghiệm từ mình: phải học, đọc nhiều, tích trữ tri thức. Kiến thức trong đầu luôn sẵn để có vốn đối ứng khi cơ hội xuất hiện. Đó mới là tiền bạc. Tiền cất vào đấy thì không bao giờ mất, chứ không phải tiền trăm tiền triệu cho con. Dốt nát mà ăn chơi thì bao nhiêu là đủ, dù có thì cũng rất nhanh phá tán hết.

May thay, nó cũng là đứa hiếu học và chủ động việc học chứ nào bố mẹ có kèm cặp được gì.

Tốt nghiệp ra trường bằng tranh sơn mài. Đó là bức tranh khá đẹp, màu tươi sáng ấm áp. Tôi nhìn bài thi, thấy trình độ hơn tôi khi tôi cầm bằng đại học, có khả năng đi xa trong nghề. Nhưng nghề vẽ thử thách sự bền bỉ khắc nghiệt, đa năng trong kiếm sống. Học vẽ giỏi kĩ năng chưa đủ, còn là cái duyên. Những năm 2000 trở ra có nhiều cánh cửa kĩ nghệ mới xuất hiện, thế là học xong, nó không tìm bục giảng mà ngó vào các ngõ ngách khác: Làm sách. Nó vào làm sách cho một công ty: vẽ bìa, dựng sách, viết chú thích, dịch sang tiếng Anh.

Có lần hợp tác với một nhà xuất bản. Sách ra, nhà xuất bản in nhầm thành tên người khác mà không chữa lại. Nó giận, bỏ luôn. Rồi có thời gian trình bày cho một tờ báo, tổng biên tập là nhà thơ. Lúc ấy nó đã thông thạo máy tính, trong khi ông tổng nhà thơ thì đòi ma két kẻ tay. Nó làm trên máy tính, đòi duyệt trên máy tính. Cãi nhem nhẻm.

Có lần trình bày bìa truyện cổ tích Pê-ru, tôi chẳng có tư liệu gì, nhờ nó tìm. Chờ chừng một phút, nó moi ra cả đống đền đài, tượng cổ, con người. Tôi tròn xoe mắt. Thì ra nó thạo việc với anh Gúc-gồ từ bao giờ. Thế mà hồi đầu có mạng nối theo đường điện thoại, tôi không cho nó dùng, sợ sếch xiếc đồi bại như người ta nói. Hóa ra tuổi trẻ tìm đến những giá trị văn hóa cao hơn mình. Tôi nhận ra mình sai, mình định kiến a dua theo đám đông nửa mùa, sợ thế giới mạng, đầu chỉ nghĩ bẩn.

Bây giờ thì hội họa với nó chỉ còn là thú thư giãn, mặc dầu những bức vẽ của nó vẫn đầy tình cảm sống động! Nó bước sang hẳn cái ngành không học mà thành là tin học như thầy bói tiên đoán ba mươi năm trước. Cái đó nó cũng tự học.

Con đường nó đi giờ tôi cũng không hiểu. Nó kể về công việc, mình nghe như vịt nghe sấm. Nhưng khi nó làm cho những công ty lớn thì không thể là đứa ngu ngơ. Tư bản nó không trả tiền công cho bò cho vịt, nhất là tiền công cao!

Phận mình nuôi con đến khi nó biết bay vào cuộc sống, mất hút ở đường chân trời thế là yên tâm rồi.

Mới đây nó đi lấy chồng, trong câu chuyện gì đó mình mắng: Con cứ hay cãi. Nó vênh mặt lên: Con vẫn cứ cãi bố!

Ok, trí tuệ con thời kĩ thuật số cao hơn bố mấy tầng, nhưng con vẫn là con của bố.

Nó vẫn như xưa. Nói chuyện được vài câu là cãi. Một đứa thường trực phản biện. Như một luật sư, trong đầu nó luôn đặt câu hỏi ngược. Thế hệ 4.0 là thế đó.

MỚI - NÓNG