Báo cáo kiểm toán chuyên đề về các bệnh viện công thuộc Bộ Y tế năm 2020, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) chỉ ra, ở nhiều bệnh viện còn hiện tượng thu vượt, thu ngoài quy định... làm tăng gánh nặng lên người bệnh, đặc biệt là bệnh nhân nghèo. Đáng chú ý, nhiều khoản thu vượt, thu sai, thu không đúng quy định không có trong cơ cấu dịch vụ lên đến hàng trăm tỷ đồng.
Kết quả kiểm toán của KTNN cho thấy, việc phê duyệt danh mục, định mức kinh tế kỹ thuật làm cơ sở xây dựng giá dịch vụ y tế của Bộ Y tế còn chậm, chưa đầy đủ.
Đáng chú ý, nhiều BV thu vượt, thu ngoài quy định hoặc lạm dụng dịch vụ y tế kỹ thuật cao, cung ứng thuốc và dịch vụ không cần thiết... làm tăng chi phí của quỹ Bảo hiểm xã hội (BHXH), tăng gánh nặng lên người bệnh, đặc biệt là bệnh nhân nghèo, người không tham gia BHYT; Thanh toán của cơ quan BHXH còn chậm và chưa kịp thời, số tiền chưa thanh toán cho các BV còn lớn, có xu hướng tăng dần qua các năm, điển hình như năm 2016 là 1.483,8 tỷ đồng; năm 2017 là 3.044,5 tỷ đồng; năm 2018 là 4.330,4 tỷ đồng...
Ngoài ra, kết quả kiểm toán những năm gần đây cho thấy, một số BV còn tình trạng mua trang thiết bị về không sử dụng, hoặc chưa bố trí được hạ tầng đồng bộ để lắp đặt, dẫn đến hỏng hóc, gây lãng phí nguồn tài chính công.
Trong quá trình thực hiện đề án liên doanh, liên kết với các tổ chức khu vực tư, có tình trạng “lạm dụng” máy móc có được từ liên kết giữa BV với doanh nghiệp. Trong khi đó máy móc đầu tư từ nguồn ngân sách nhà nước còn sử dụng tốt lại ít được sử dụng, gây lãng phí.
Về những tồn tại trên, KTNN đề nghị Nhà nước cần minh bạch hóa, ban hành văn bản quy định cụ thể cho phép các khoản được thu hoặc không được thu, nhằm đảm bảo tính minh bạch, công khai, thực hiện đúng quy định của pháp luật.
Thu sai nhiều tỷ đồng
Cũng theo KTNN, việc Bộ Y tế giao mức độ tự chủ cho các đơn vị trực thuộc chưa phù hợp…, giao thấp hơn mức độ đảm bảo một phần chi thường xuyên từ nguồn thu thực tế dẫn đến kinh phí NSNN cấp tăng cho các đơn vị này 605 tỷ đồng.
Kết quả kiểm toán việc thực hiện cơ chế tự chủ đối với các bệnh viện công lập thuộc Bộ Y tế giai đoạn 2016-2018 xác định, tổng số thu vượt, thu các khoản đã có trong cơ cấu phí dịch vụ, thu thêm các khoản chưa có trong cơ cấu dịch vụ y tế trên 353 tỷ đồng, trong đó: các khoản thu vượt quy định 32,7 tỷ đồng, thu sai quy định 3 tỷ đồng, thu các khoản đã nằm trong cơ cấu dịch vụ, hoặc cơ cấu dịch vụ không quy định cụ thể là 31,6 tỷ đồng, thu các khoản chưa có trong cơ cấu dịch vụ y tế 226 tỷ đồng.
Qua kiểm toán tại 22 BV trực thuộc Bộ Y tế, KTNN kiến nghị xử lý tài chính trên 90 tỷ đồng, trong đó tăng thu NSNN gần 34 tỷ đồng; giảm dự toán, thanh toán năm sau 344 triệu đồng, chuyển quyết toán năm sau 216 triệu đồng và xử lý tài chính khác trên 55 tỷ đồng.
