Lãnh đạo Bộ Y tế đánh giá, dịch bạch hầu có xu hướng lan nhanh, lan rộng ở các tỉnh Tây Nguyên, tiếp tục có những diễn biến phức tạp hơn mọi năm. Vì thế ngành y tế luôn sẵn sàng trên tinh thần vừa phòng chống dịch COVID-19 vừa chống dịch bạch hầu. Ông Long nhấn mạnh, quan điểm của ngành y tế là kiểm soát nhanh nhất và ổn định đời sống của nhân dân.
Báo cáo tại cuộc họp ông Đặng Quang Tấn, Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, từ đầu năm đến nay, 4 tỉnh Tây Nguyên (Đắk Lắk, Đắk Nông, Kon Tum, Gia Lai) đã ghi nhận 66 trường hợp, tăng 3 ca so với cuộc họp khẩn của Bộ Y tế về phòng chống bạch hầu cách đây 2 ngày. Phân tích sâu về 53 ca đầu tiên mắc bệnh, ông Tấn cho hay, có tới 25 ca không có biểu hiện triệu chứng (người lành mang trùng, phát hiện qua xét nghiệm sàng lọc). Tỷ lệ người lành mang trùng cao, chiếm gần 50%, cho thấy những người này có thể lây lan cho người xung quanh, lưu hành bệnh trong cộng đồng, đa số là người dân tộc, chiếm trên 90%.
Đa số các trường hợp mắc bệnh không tiêm hoặc không nhớ có tiêm không, hoặc tiêm không đầy đủ. Theo các chuyên gia, ba trường hợp tử vong do ngay ban đầu chẩn đoán là bệnh khác nên không được dùng đúng thuốc điều trị bạch hầu, khi chuyển viện lên tuyến trên đã quá nặng và tử vong. Trên 7 tuổi chiếm 85%, ghi nhận có người 60 tuổi cũng mắc bệnh
Phó Chủ tịch tỉnh Kon Tum, bà Trần Thị Nga cho biết, bệnh nhân hầu hết là người lớn do những người này gia đoạn năm 1991-1995 chưa được tiêm nên không có miễn dịch bạch hầu. 50% trẻ dưới 1 tuổi được tiêm chủng. Hiện nay cả tỉnh có 90-95% người dân đã được tiêm chủng. Tại đây 14 bệnh nhân đều là người lớn tuổi. Việc cho uống thuốc hiện nay khá khó khăn khi người dân uống nhưng không nuốt mà nhổ ra. Ngành y tế phải cử người đứng kiểm tra họng người uống. Có trường hợp cãi vã với nhân viên y tế vì cho rằng không có bệnh nên không uống. Hiện Kon Tum lập chốt khoanh vùng ở Đắk Tô và Sa Thầy, triển khai cả đêm nhưng gặp khó khăn vì người dân chưa có ý thức giữ gìn vệ sinh hằng ngày.
PGS.TS Phan Trọng Lân, Viện trưởng Viện Pasteu TPHCM cho biết, dù tiêm vắc-xin nhưng vẫn có vi khuẩn trong người nên vẫn có khả năng lây lan. Vắc-xin chỉ giảm tình trạng bệnh nặng, biến chứng và tử vong. Với bạch hầu phải phát hiện sớm. Vì thế điều tra dịch tễ để truy vết rất quan trọng giúp những người đã tiếp xúc được dùng kháng sinh dự phòng.
Thạc sĩ Nguyễn Trọng Khoa, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh cho hay, hiện Bộ Y tế đang xem xét cập nhật hướng dẫn, trong đó thêm các xét nghiệm sớm, cập nhật phác đồ điều trị, huyết thanh kháng bạch hầu. Tăng cường phát hiện sớm đặc biệt là người lành mang trùng để điều trị sớm tránh biến chứng Theo dõi sát bệnh nhân theo dõi sát như làm với COVID-19 để tránh lây lan, điều trị kịp thời. Tập huấn bổ sung hướng dẫn mới cho các đơn vị.
Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho hay, tỷ lệ tử vong đang cao hơn tỷ lệ chung. Qua kiểm tra tại Đắk Nông, trong cộng đồng đang có nguồn lây bệnh nên phả kiểm soát tốt. Xảy ra tại vùng sâu vùng xa vùng lõm của tiêm chủng hoặc những vùng tiêm không đầy đủ như không đủ liều.
Vì thế theo Thứ trưởng cần làm tốt công tác truyền thông để thay đổi hành vi nhận thức của người dân. Có nơi ở Đắk Nông người dân viết cam kết với nhân viên y tế về việc không tiêm chủng. Tập huấn cho cán bộ y tế hết sức quan trọng, tiêm phòng và uống kháng sinh dự phòng.
Kết luận cuộc họp, Quyền Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cho biết, mọi năm dịch rải rác, quy mô nhỏ, năm nay xảy ra trên diện rộng. Bằng sự vào cuộc chủ động, tích cực nhất, Bộ Y tế với quan điểm chỉ đạo chung là làm thế nào để dập tắt dịch trong thời gian nhanh nhất, đảm bảo tính bền vững trong thời gian tiếp theo.
Bạch hầu là bệnh cổ điển, tử vong chủ yếu do độc tố của bạch hầu gây ra. Do đó, theo GS.TS Nguyễn Thanh Long, việc điều trị càng sớm càng tốt, muốn điều trị sớm phải phát hiện sớm. Bạch hầu có cả vắc-xin và thuốc điều trị đặc hiệu. Điều này khác với COVID-19 vì chưa có "vũ khí" đặc hiệu. "Phải ngăn chặn ngay, không để lây lan rộng trong cộng đồng" - Quyền Bộ trưởng nhấn mạnh.
Về phòng chống, theo GS.TS Nguyễn Thanh Long, sẽ triển khai chiến dịch tiêm vắc-xin trên quy mô lớn mà 4 tỉnh đầu tiên là Gia Lai, Kon Tum, Đắk Nông, Đắk Lắk – những địa phương có ca bệnh, sau đó là Lâm Đồng, Quảng Ngãi, Quảng Nam. Theo đó, toàn bộ trẻ từ 2 tháng tuổi trở lên sẽ được tiêm phòng. Với trẻ 2-3-4 tháng thì tiêm vắc-xin 5 trong 1 đang tiêm rộng rãi, trên 7 tuổi thì tiêm vắc-xin Td (chứa thành phần uốn ván, bạch hầu). Dự kiến sẽ có khoảng hơn 10 triệu liều vắc-xin cung cấp cho 4 địa phương này với hơn 4,7 triệu người được tiêm.
Đa số các ca mắc bạch hầu đều không tiêm vắc xin đúng lịch, đủ mũi
Theo thống kê của Cục Y tế dự phòng Bộ Y tế, tính tới ngày 8/7, tại khu vực Tây Nguyên ghi nhận 68 ca dương tính với bạch hầu. Đắk Lắk là tỉnh mới nhất ghi nhận ca mắc đầu tiên, Đắk Nông có 27 ca; tỉnh Gia Lai có 16 ca; Kon Tum có 24 ca; Đăk Lăk 1 ca. Đã ghi nhận 3 trường hợp tử vong. Đây là những người sống ở vùng sâu, vùng xa. và là những ca bệnh mới xuất hiện lần đầu tại địa bàn (16 năm không xuất hiện ca bệnh bạch hầu) và được phát hiện muộn.
Về độ tuổi của người mắc bạch hầu: dưới 1 tuổi có 3 trường hợp; từ 1-7 tuổi có 8 trường hợp; trên 7 tuổi đến 40 tuổi là 37 trường hợp, trên 40 tuổi có 5 trường hợp. Xem xét tiền sử tiêm chủng của người mắc bệnh cho thấy: đa số các trường hợp đều không được tiêm vắc xin có chứa thành phần phòng bệnh bạch hầu đủ mũi, đúng lịch.
Báo cáo của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương về tình hình sử dụng vắc xin phối hợp DPT-VGB-Hib do SII (Ấn Độ) sản xuất và báo cáo kết quả tiêm chủng 5 tháng đầu năm 2020 cho thấy tỷ lệ tiêm chủng các vắc xin trong tiêm chủng mở rộng thấp chưa đạt tiến độ theo kế hoạch, trong đó tỷ lệ vắc xin DPT-VGB-Hib cho trẻ dưới 1 tuổi (34,6%), tỷ lệ tiêm vắc xin DPT mũi 4 cho trẻ 18 tháng tuổi (28,4 %).
Số liệu trên cho thấy, tỷ lệ tiêm chủng các vắc xin chứa thành phần bạch hầu cho trẻ thấp. Do vậy, đểkhống chế dịch bệnh bạch hầu, đảm bảo duy trì miễn dịch cộng đồng, việc triển khai chiến dịch tiêm các vắc xin phòng chống dịch bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên là cần thiết. Đây là bước đi quan trọng để chủ độngphòng chống dịch bạch hầu tại khu vực Tây Nguyên, giảm tỷ lệ mắc, tử vong do bệnh bạch hầu tại đây.
Chiến dịch tiêm chủng bắt đầu được triển khai từ tháng 7 năm 2020. Việc tổ chức tiêm chủng được triển khai theo hình thức tiêm chủng chiến dịch tại các điểm tiêm chủng cố định và lưu động. Theo đó, tại trạm y tế tiến hành tiêm chủng cho đối tượng là trẻ 2 tháng trở lên và thực hiện tiêm vét; Tại các điểm lưu động sẽ thực hiện tiêm chủng cho đối tượng sinh sống tại vùng sâu, vùng xa, vùng khó tiếp cận. Dự kiến, trong chiến dịch này sẽ tiêm chủng khoảng 120.446 liều vắc xin 5 trong 1; 279.608 liều vắc xin DPT; và 10.111.461 liều vắc xin Td. Như vậy gần 4,7 triệu đối tượng tại 4 tỉnh này sẽ được tiêm các mũi vắc xin khác nhau để phòng chống dịch bạch hầu.
